روايات شيخ صدوق از كليني - صفحه 196

عبد العزيز بن مسلم ۱ مى رسد.
ثالثاً: تعداد كسانى كه اين روايت را از كلينى نقل كرده اند ، به شكل خاصى بيشتر از معمول است. روايت 37 نيز تقريباً وضع مشابهى دارد. يادكرد از دو راوى در سند اين روايت كه هر دو لقب «مؤدب» دارند ، اين احتمال را در ذهن ايجاد مى كند كه شيعيان در مكتب خانه هاى آن دوران ، اين حديث شريف را به فرزندان خود مى آموخته اند. تنها روايتى كه شيخ صدوق از طريق حسين بن إبراهيم بن أحمد بن هشام مؤدب (ظاهراً به كسر دال) از كلينى نقل كرده ، همين روايت است. شيخ علاوه بر اين روايت ، حديث 37 را نيز از حسن بن أحمد مؤدب ، نقل كرده است. حديث مزبور كه شيخ آن را هم از طريق چندين نفر نقل مى كند ، حاوى چند شعر حكيمانه به نقل از امام رضا عليه السلام است و آن نيز متناسب با تدريس در مكتب خانه ها است . جالب آن كه شيخ صدوق ، از محمّد بن موسى بن متوكّل نيز تنها همين دو حديث (25 و 47) را روايت كرده است.
اسناد اين حديث در الكافى و كتب شيخ صدوق به شرح ذيل است:
سند الكافى: ابومحمّد القاسم بن العلاء ، رفعه عن عبد العزيز بن مسلم ... .
سند الأمالى: حدّثنا الشيخ الجليل أبوجعفر محمّد بن على بن الحسين بن موسى بن بابويه القمى ، قال: حدّثنا محمّد بن موسى بن المتوكّل ، قال: حدّثنا محمّد بن يعقوب ، قال:
حدّثنا أبومحمّد القاسم بن العلاء ، عن عبد العزيز بن مسلم ... .

1.مرحوم غفارى ، در پاورقى صفحه ۶۷۵ كمال الدين درباره عبد العزيز بن مسلم و برادرش قاسم (راويان حديث) نوشته است: «هو و أخوه مجهولان لا يعرفان و لا يذكران الّا فى طريق هذه الرواية و يعرف منها مرتبتهما فى التشيّع سيّما عبد العزيز» . با اين حال ، چنانچه ملاحظه شود مى توان روايات ديگرى يافت كه از طريق قاسم و برادرش عبد العزيز بن مسلم ، از امام رضا عليه السلام نقل شده است. روايت پانزدهم در تفسير آيه «نسوا اللّه فنسيهم» كه شيخ صدوق آن را در سه كتاب التوحيد، عيون أخبار الرضا عليه السلام و معانى الأخبار نقل كرده، از طريق همين دو برادر است.

صفحه از 220