فضل بن عبّاس بن عُتْبه

فضل بن عبّاس بن عُتبة بن ابى لهب هاشمى، يكى از شعرا و فصيحان بنى هاشم بود كه هم از جانب مادر و هم پدر، هاشمى بود. وى هم روزگار با فَرَزدَق و احوص بوده است. او در حدود سال ۹۰ و به قولى، سال ۹۵ هجرى، در دوران خلافت وليد بن عبد الملك در گذشت.

در رثای شهدای کربلا چنین سروده است:

كشف الغمة: قالَ الفَضلُ بنُ عَبّاسِ بنِ عُتبَةَ [۱] بنِ أبي لَهَبٍ ، يَرثي مَن قُتِلَ مَعَ الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ(ع) ـ يَعني مِن أهلِهِ ـ :

 أعَينَيَّ إن لا تَبكِيا لِمُصيبَتي               فَكُلُّ [۲] عُيونِ النّاسِ عَنِّيَ أصبَرُ

 أعَينَيَّ جودا [۳] مِن دُموعٍ غَزيرَةٍ                       فَقَد حَقَّ إشفاقي وما كُنتُ أحذَرُ

 بَكيتُ لِفَقدِ الأكرَمينَ تَتابَعوا              لِوَصلِ المَنايا دارِعونَ وحُسَّرُ [۴]

 مِنَ الأَكرَمينَ البيضِ مِن آلِ هاشِمٍ                   لَهُم سَلَفٌ مِن واضِحِ [۵] المَجدِ يُذكَرُ

 مَصابيحُ أمثالُ الأَهِلَّةِ إذ هُمُ               لَدَى الجودِ أو دَفعِ الكَريهَةِ أبصَرُ

 بِهِم فَجَعَتنا وَالفَواجِعُ كَاسمِها             تَميمٌ وبكرٌ وَالسَّكونُ وحِميَرُ

 وهَمدانُ قَد جاشَت عَلَينا وأَجلَبَت                   هَوازِنُ في أفناءِ قَيسٍ وأَعصُرُ

 وفي كُلِّ حَيٍّ نَضحَةٌ مِن دِمائِنا                       بَني هاشِمٍ يَعلو سَناها ويُشهَرُ

 فَلِلّهِ مَحيانا وكانَ مَماتُنا                    وللّهِِ قَتلانا تُدانُ وتُنشَرُ

 لِكُلِّ دَمٍ مَولىً وَمَولى دِمائِنا               بِمُرتَقَبٍ يَعلو عَلَيكُم ويَظهَرُ

 فَسَوفَ يَرى أعداؤُنا حينَ نَلتَقي                     لِأَيِّ الفَريقَينِ النَّبِيُّ المُطَهَّرُ [۶]

كشف الغمّة : فضل بن عبّاس بن عُتبة [۷] بن ابى لَهَب ، دررثاى شهيدانِ كشته شده از خاندان امام حسين(ع) ، چنين سرود :

 اى چشمانم! اگر در مصيبت وارد شده بر من ، گريه نكنيد                        چشمان تمام مردم، شكيباتر از شما خواهند بود.

 اى چشمانم! اشك هايى انبوه ، فرو ريزيد                     كه دلسوزى من ، درست است و من ، متوجّه نبودم.

 براى مرگِ گراميانى گريستم كه در پىِ هم ، روى آوردند              براى رسيدن به شهادت ، زره به تن و با سرِ بى خُود ؛ [۸]

 همان ها كه از كرامتمندانِ پاكِ آل هاشم بودند               و نياكانى دارند كه در رادمردى ، شُهره اند .

 چراغ هاى تابانى كه به مهتابْ ماننده اند ؛ زيرا              در دهش و زدودنِ اندوه ، بيناترند.

 فاجعه آنان به ما وارد شد                و عاملان اين فاجعه ، تَميم و بكر و سَكون و حِمْيَرند

 و هَمْدان ، به ما خشم ورزيد                        و هوازِن را در كنار آل قيس و اَعصُر ، فرا خواند.

 هر قبيله اى، شركت جُست، در ريختن خون ما              بنى هاشم ـ كه مجدش مى درخشد و آوازه اش ، همواره ـ رو به فزونى است ـ.

 زندگى و مرگ ما ، در راه خداوند است،                     كشته هاى ما ، به خداوند ، تقديم مى شوند و برانگيخته مى شوند.

 هر خونِ ريخته اى، خواهانى دارد و خونخواه ما                        در كمين است و بر شما ، چيره مى شود و آشكار خواهد گشت.

 به زودى ، دشمنانِ ما، آن گاه كه با آنها رو در رو مى شويم ، خواهند ديد                  كه پيامبر مطهّر ، از آنِ كدام يك از ماست. [۹]