دفاع از هشام بن حکم - صفحه 136

موقعيت و جايگاه رفيع او نزد خداي بزرگ سرچشمه گرفته است. عمر گفت: هشام به سوي امام صادق عليه السلام آمد و مذهبش را ترک کرد و به دين حق گراييد و بر تمام اصحاب امام صادق عليه السلام برتري يافت. ۱
آنچه در تاريخ زندگي او گفته شده، اين است که با قلب و زبانش از اهل بيت نبوت عليهم السلام دفاع مي‌کرد. تاريخ نمي‌تواند حقيقت پاک بودن او را از برچسب‌ها را کتمان کند ؛ زيرا که امام باقر و صادق و کاظم عليه السلام به او به خاطر پاکي و صلابت عقيده و مذهب بها داده‌اند. اين چيزي است که ما مي‌خواهيم در کلمات رجال از آن سخن بگوييم.

هشام بن حکم از ديدگاه رجاليان

اينک هشام را در پرتو کلام خبرگان دانش رجال قرار مي‌دهيم و چکيده آنچه را که آنها در باره وي گفته‌اند، بيان مي‌داريم.
نجاشي در رجالش مي‌گويد:
او در روايات ثقه بود. و حسن تحقيق داشت. ۲
شيخ طوسي در الفهرست مي‌گويد:
هشام از اصحاب خاص سيد و مولاي ما امام موسي بن جعفر عليه السلام بود. او مباحثه‌هاي بسياري با مخالفان در اصول اعتقادي و غير آن داشت. او اصلي دارد... کتاب‌هاي بسياري از مصنفات اوست؛ از آن جمله: کتاب الامامة، کتاب الدلالات علي حدوث الاشياء، کتاب الرد علي الزنادقة، کتاب الرد علي اصحاب الاثنين و کتاب التوحيد. ۳
او هشام را در رجالش از اصحاب امام صادق عليه السلام دانسته است. ۴
ابن نديم گفته است:
هشام از بزرگان اصحاب امام صادق عليه السلام و از بزرگان متکلمان شيعه اماميه بود. و از کساني است که امام صادق عليه السلام براي ايشان دعا کرد و فرمود: «به تو چيزي را مي‌گويم که رسول خدا صلّي الله عليه و آله فرمود، هميشه تو مؤيد به روح القدسي مادامي که با زبانت ما را ياري مي‌رساني». او کسي است که علم کلام را در امت گسترش داد و مذهب را پيراست و راه محاجه را در آن سهل ساخت. ۵
علامه حلي گفته است:
او از امام صادق و امام کاظم عليه السلام روايت کرده و در روايات ثقه است. او حسن تحقيق داشت و مدح‌هايي بس بزرگ در خصوص او از امام صادق و امام کاظم عليه السلام روايت شده است. او کسي است که علم کلام را در اماميه گستراند و مذهب را پيراست و در علم کلام ماهر و حاضر جواب بود.

1.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۲۹.

2.. رجال النجاشي، ص۴۳۴.

3.. الفهرست (طوسي)، ص۱۵۸.

4.. رجال الطوسي، ص۳۱۸.

5.. الفهرست (ابن نديم)، ص۲۴۹.

صفحه از 150