الدماء، مع شدة الاهتمام في الدماء، ألا ترى أن العقلاء في الأمور الخطيرة لا يکتفون بخبر الثقة مع اکتفائهم في غيرها به؟! ۱
محمدجواد مغنيه، در کتاب فقه الإمام جعفر الصادق( همين نظر را دارد:
و نحن لا نميل إلي العمل بخبر الواحد في الدماء و إن کانت من الفروع لا من الاُصول. ۲
وي اين رأي را در ذيل مسأله قتل زاني غير محصن با محارم سببي بيان کرده است.
همچنين آية الله صانعي در کتاب القصاص، مشابه چنين نظري را ابراز مي‌دارد:
هذا مع أنّ العمل بالخبر الواحد المقام دلالة و سنداً المخالف للقواعد، إذا لم يزد عن الواحد و الاثنين مشکل، بل ممنوع. ۳
تذکّر
در پايان اين قسمت، چند نکته يادآوري مي‌شود:
1. نظريه نخست (يعني منع حجّيت خبر واحد، به صورت مطلق)، امروزه در ميان شيعه منسوخ شده است، گرچه در ميان اهل سنّت، در يکصد ساله اخير، اين نظريه در حال نضج و رشد است. ۴
2. در اين دو سه دهه، در باره نظريه دوم و سوم، مطالعاتي صورت گرفته است، گرچه هنوز ابعاد موضوع، به درستي منقّح و مستند نشده است.
3. مسأله چهارم، از مباحث جدّي و حائز اهميت است که هيچ گونه مطالعه و پژوهشي در باره‌اش صورت نگرفته و نيازمند فعاليت‌هاي علمي ـ تحقيقي جدّي است.
اميدوارم طرح اين مسأله بتواند زمينه را براي پژوهش‌هاي محققان و صاحب‌نظران، فراهم آورد.
جانشين سردبير
مهدي مهريزي ۵
1.. جامع المدارک، ج۷، ص۳۵.
2.. فقه الامام جعفر الصادق(، ج۶، ص۲۶۵.
3.. فقه الثقلين، کتاب القصاص، ص۲۱۸.
4.. در اين زمينه، ر.ک: «رابطه قرآن و حديث»، مهدي مهريزي، علوم حديث، ش۲۹، ص۴ ـ ۱۰، بررسي ديدگاه القرآنيون.
5.* استاديار دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات.
