حدیث
الكافى : عن أحمد بن مهران ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن ابن أبى عمير ، قال :
أخبَرَنى أسباطٌ بَيّاعُ الزُّطِّىِّ، قالَ : كُنتُ عِندَ أبى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام فَسَأَلَهُ رَجُلٌ عَن قَولِ اللَّهِ عزّ وجلّ: (إِنَّ فِى ذَ لِكَ لَأَيَتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِينَ * وَ إِنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُّقِيمٍ) ، قالَ : فَقالَ : نَحنُ المُتَوَسِّمونَ، وَالسَّبيلُ فينا مُقيمٌ .
[۱]
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام - به سند خود - : شخصى به نام اسباط گفت : در خدمت امام صادق عليه السلام بودم . مردى از ايشان در باره آيه شريف: ( به يقين، در اين براى هوشياران عبرتهاست و آن بر سر راهى، پا بر جاست )[۲]سؤال مىكرد .
امام عليه السلام در جواب او فرمود : «مقصود از "هوشياران" ما هستيم و راه هم در ما پا بر جاست» .
شرح
اين روايت از نظر سند، صحيح است و به معناى باطنى آيات ۷۵ و ۷۶ از سوره حجر اشاره دارد.
ظاهر آيات ياد شده، در باره عبرتآموزى از سرنوشت قوم لوط است كه به عذاب الهى گرفتار شدند و همگى هلاك گرديدند، و در زمان پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ويرانههاى شهر آنها در كنار جادّه مكّه به شام ديده مىشد و به روشنى نشان مىداد آنها چگونه نابود شده اند. قرآن تأكيد مىفرمايد كه ديدن ويرانىهاى شهر قوم لوط، عبرتآموز است؛ ولى تنها انسانهاى هوشيار و روشنبين مىتوانند از اين منظره آموزنده، درس عبرت بگيرند.
اين معناى ظاهرى آيه است ولى امام صادق عليه السلام مىفرمايد:
نَحنُ المُتَوَسِّمونَ، وَ السَّبيلُ فينا مُقيمٌ .ماييم هوشياران (روشنبينان) و راه در ما ثابت است .
يعنى بالاترين مرتبه هوشيارى و روشنبينى، به اهل بيت عليهم السلام اختصاص دارد و به همين دليل، راه رسيدن به حق در همه زمينهها، تنها به وسيله آنها قابل شناسايى است و اين ويژگى براى هميشه در آنان ثابت و استوار است.
گفتنى است كه جمله «و السبيل فينا مقيم» مىتواند اشاره به آيه (قُلْ مَآ أَسَْلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَآءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلاً)[۳]باشد كه در آن، اهل بيت عليهم السلام، «راه پروردگار» معرّفى شده اند.
[۱]الكافى : ج ۱ ص ۲۱۸ ح ۱ ، بحار الأنوار : ج ۲۴ ص ۱۳۰ ح ۱۷ .
[۲]حجر : آيه ۷۵ - ۷۶ .
[۳](بگو از شما مزد رسالت نمىخواهم ، جز اينكه كسى بخواهد ، راهى به سوى پروردگارش [در پيش ]گيرد) (فرقان: آيه ۵۷).
