9 . توجه به واقعيت ها و تاريخ گذشته زنان

از قواعدى كه در تفسير اين متون (نصوص) دينى قابل استفاده است ، واقعيت هاى حال و گذشته زندگى زنان است ؛ از جمله : بررسى ميزان درك زنان امروزى ، توان زنان براى مديريت و اداره امور اجتماعى ، قدرت تعليم و تعلم زنان .
امروزه در پرتو اين واقعيت ها بسيارى از توهمات گذشته درباره ناتوانى زنان ، برطرف شده است ، و مى توان به استناد آنها برخى نصوص را نقد محتوايى كرد . در اين زمينه ، حتى گذشته تاريخى زنان نيز مى تواند راه گشا باشد . تاريخ را مردان نوشته اند و بسيارى از توانمندى ها و كمالات زنان به ثبت نرسيده ، اما همان اندازه كم كه به يادگار مانده ، يا درپرتو تلاش هاى محققان امروزى روشن مى شود ، بسيارمغتنم وقابل استفاده است .
زُهْرى درباره زنان گفته است : «ما ارتدّت امرأةٌ بعد إيمانٍ ؛ ^۱ هيچ زنى پس از ايمانْ مرتد نشد .» ذهبى نيز گفته است : «لم يؤثر عن امرأة أنها كذبت فى حديث ؛ ^۲ دروغ گويى زنى در نقل حديث به ثبت نرسيده است .» اين در حالى است كه خود در ميزان الاعتدال ، چهار هزار نمونه اتهام مردان در نقل حديث را معرفى كرده است . ^۳
ابو عبد الرحمان سُلَمى كتابى به نام ذكر النسوة المتعبدات الصوفيات نوشته و 84 زن عارف را شناسانده است . عبد الرحمان جامى در نفحات الأنس از چهل زن عارف مسلك ياد مى كند . ^۴ محمد احمد درنيقه در كتاب أعلام العابدات الزاهدات ، زنان عابد و زاهد را معرفى كرده است . دكتر صالح معتوق در كتاب جهود المرأة فى