«زرقاء » ، دختر عدى ، با قبيله اش در صِفّين حضور يافت و سخنانى هيجان انگيز در تشجيع سپاه على عليه السلام بر زبان راند . ۱
سروده هاى «سوده» ۲ در صِفّين و سخنان «عِكْرِشه » در تاريخ آمده است . ۳
اين همه ، نشان از حضور اجتماعى زنان در دوره كوتاه حاكميت على عليه السلام دارد .
4 . زنان در 24 مورد از قضاوت هاى على عليه السلام درمقام شاكى يا متهم ، حضور دارند ، ۴ و در هيچ يك از اين داورى ها ، زنى به استناد كم خردى ، كم ايمانى يا ساير خصلت هاى منفىِ يادشده ، محكوم نشده است . اين ، مبنا و معيارى براى داورى در اين مسئله است كه ديدگاه امام على عليه السلام درباره زنان چگونه بود .
سه . جدا از ارزيابى هاى سندى درباره احاديث و بررسى صحت و سقم آنها ، درباره انتساب برخى سخنان به امام على عليه السلام فرضيه اى به ذهن مى رسد كه براى اثباتش به شواهد تاريخىِ بسيار نياز است ؛ ولى نمى توان از آن غفلت ورزيد . اين فرضيه را مى توان به صورت زير مطرح كرد .
فرضيه اى شايسته بررسى
يك . دشمنى بنى اميه با خاندان پيامبر بر كسى پوشيده نيست . پس از رحلت رسول خدا صلى الله عليه و آله در همه حوادث تلخى كه بر خاندان پيامبر گذشت ، رد پاى بنى اميه ، بويژه معاويه ، به روشنى ديده مى شود . بحران هاى دوران حكومت امام على عليه السلام ، شهادت وى و نيز شهادت امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام به دسيسه هاى معاويه باز مى گردد .
1.العقد الفريد ، ج ۱ ، ص ۳۴۷ .
2.همان ، ص ۴۴ .
3.همان ، ص ۳۵۱ .
4.محمدى رى شهرى ، محمّد ، موسوعة الامام على بن أبى طالب ، ج ۱۱ ، ح ۵۷۷۹ ـ ۵۷۷۸ ، ۵۷۶۹ ، ۵۷۶۷ ، ۵۷۵۸ ـ ۵۷۵۷ ، ۵۷۵۳ ـ ۵۷۵۲ ، ۵۷۵۰ ، ۵۷۴۷ ـ ۵۷۴۴ ، ۵۷۴۰ ـ ۵۷۳۳ ، ۵۷۳۲ ، ۵۷۳۰ ـ ۵۷۲۹ .
