شعبى گويد: و اللّه ما ولد النّساء افضل من زيد بن على و لا افقه و لا اشجع و لا ازهد.
ابوحنيفه گويد: شاهدت زيد بن على كما شاهدت اهله فما رأيت فى زمانه افقه منه و لا اعلم و لا اسرع جوابا و لا ابين قولاً لقد كان منقطع القرين. يعنى زيد بن على را مشاهدت نمودم همانا در فقه و فضل و سرعت جواب با بيان شافى هيچ كس را مانند او نيافتم هر آينه او را قرين و نظيرى نبود.
اعمش گويد: ما كان فى اهل زيد بن على مثل زيد و لا رأيت فيهم افضل منه و لا افصح و لا اعلم و لا اشجع ولو وفى له من بايعه لاقامهم على المنهج الواضح. ¹ يعنى مابين بنى هاشم مانند زيد كسى نبود و هيچ كس را افضل و اعلم و اشجع از او نديدم و هرگاه اتباع وى در بيعت خويش پاى ثبات استوار مى داشتند همانا ايشان را بر طريق مستقيم و راه راست ارشاد مى نمود.
نقل است وقتى اين آيه كريمه را تلاوت كرد «و إن تتولوا يستبدل قوما غيركم ثم لا يكونوا امثالكم» . ² يعنى اى گروه مؤمنين اگر از اطاعت خدا و رسول اعراض كنيد گروهى را بدل از شما آورد كه در طاعت رسول مانند شما نباشند بلكه در انقياد و فرمانبردارى اطوع و امثل از شما باشند. چون آيه بخواند؛ گفت: اين كلام از خداى تعالى تهديد و تخويف است. آن گاه گفت اللهمّ لا تجعلنا ممّن تولّى عنك فاستبدلت به بدلا. يعنى بارالها مگردان ما را از زمره آنان كه از اطاعت تو اعراض نمودند و تو آن قوم را به غير ايشان بدل نموده باشى. ³
و نيز آورده اند كه چون انسانى با وى تكلم مى نمود و زيد خائف بود كه بر امرى اقدام كند كه در آن خوف معصيت خداى تعالى است او را خطاب نموده مى گفت ياعبداللّه؛ امسك امسك، كف كف، اليك اليك، عليك بالنّظر لنفسك، ثم يكفّ عنه و لا يكلّمه ⁴ ؛ يعنى خود را امساك دار و از من دور شو بر تو باد كه بر نفس