باشد، از روى نيست و شستن آن واجب نيست، و فقها در طول ما را موافقت كردند و در عرض گفتند از گوش تا گوش، و جماعتى دگر گفتند هر چند ظاهر است چشم را و داخل نيست چون دهن و بينى از آغاز موى سر تا محادر موى زنخ و از گوش تا گوش از روى است و آب بر او راندن واجب باشد و آنچه در زير موى است از موى سر كه فرو گذاشته بود و در زير موى محاسن از روى نيست و عرض از گوش تا گوش گفتند، و اين قول ابراهيم النخعى است و مغيره و حسن بصرى و ابن سيرين و شعبى و زهرىّ و ربيعه و قتاده و القاسم بن محمّد و عبداللّه عبّاس و عبداللّه عمر و اين مذهب ماست، جز كه در عرض خلاف افتاد. و عبداللّه عمر و قتاده و حسن گفتند گوشها از سر است، در حدّ روى نيايد. و گروهى دگر گفتند: از موى سر تا كناره زنخدان و از گوش تا گوش از روى است ظاهرا و باطنا، و اين روايت نافع است از عبداللّه عمر و ابو موسى اشعرى و مجاهد و عطا و حكم و سعيد جبير و طاووس و ابن سيرين و انس مالك و ابو ايّوب و ابو امامه وقتاده وعمّار بن ياسر. اين جمله به تخيل شعر اللّحيه گفتند.
و امّا اندرون دهان شستن و آنكه از جمله روى شمردند، مجاهد و قتاده و حمّاد گفتند، و شعبى گفت: پيش گوش از جمله روى است؛ واجب باشد شستن و پسِ گوش را مسح بايد دادن.
دليل بر صحّت ما از اين مذاهب، آن است كه آنچه ما گفتيم، اجماع امّت است بر غسل آن و بر آنكه از جمله روى است، و آنچه دگر فقها گفتند، بر آن اجماع نيست و بر آن دليل نيست. هركه زيادت آن دعوى كند، بر او دليل باشد». ۱
«وقوله: «وَأيْدِيَكُمْ إلَى الْمَرافِقِ»۲ منصوب بالعطف على الوجوه الواجب غسلها. ويجب عندنا غسل الأيدى من المرافق، وغسل المرافق معها إلى رؤوس الأصابع،
1.روض الجنان، ج ۶، ص ۲۶۹ ـ ۲۷۰.
2.مائده (۵): آيه ۶ .