نمونه هاى عهد ساسانيان است كه ناصرالدين شاه هم در جبال البرز در راه مازندران از آن پيروى كرده و دشوار است اظهار نظر كرد كه اقدامى دال بر شكوه و جلال مى توان ناميد و يا عمل عبثى انجام يافته باشد، رواقى هم وصل به اين محل شاه مزبور را در زير سايبانى نشان مى دهد كه شاهينى برمچ دست خود گرفته است. اينها مجموع آثارى است كه در ناحيه رى مى توان مشاهده نمود.
در يك محوطه دورافتاده نزديك كوهستان و بر دامنه، بناى بسيار بلند گرد جالب توجهى است به نام برج خاموشى يا دخمه اى كه جسد زردشتيان تهران را در آنجا قرار مى دهند و مانند دخمه نظير آن در شهر بمبئى شامل برجى است درون خالى كه جنازه عور را بر تخته سنگ مى نهند تا طعمه طيور شود، ولى بر خلاف بناى همنام آن در بمبئى در اينجا مى توان بر ارتفاعات مجاور صعود و داخل دخمه را تماشا كرد.
(13)
بيست سال در ايران ۱
1891 ـ 1910م
جان ويشارد، شهر رى را «به خاطر آثارى كه از رى باستان دارد و ديگر به لحاظ اينكه زيارتگاه مسلمانان، مقبره شاه عبدالعظيم در آنجا است و نيز تنها برج خاموشى (دخمه) كه در مركز ايران در شش ميلى جنوب تهران هنوز برپا ايستاده، از اهميت ويژه اى برخوردار»مى داند.
ازتهران تا شهر رى را باقطار (ماشين دودى) طى مى كند ومشاهدات خودرا از درون قطار شرح مى دهد. تا به «مزار شاه عبدالعظيم، قبله گاه هزاران زائر مسلمان»
1.بيست سال در ايران، جان ويشارد، ترجمه على پيرنيا، چاپ اول، تهران، نوين، ۱۳۶۳، ص ۱۱۴ ـ ۱۱۸.
