در طرف ديگر تهران، يعنى در هشت ورستايى جنوب شرقى باروى شهر، خرابه هاى شهر معروف رى واقع است.
آنچه راجع به عظمت و بزرگى پيشين اين شهر تعريف مى كنند، بيشتر به افسانه شباهت دارد. ولى هيچ جاى شبهه نيست كه رى يكى از بزرگ ترين شهرهاى آسيا بوده است. جغرافياى ايران كه آقاى شاردن اطلاعات خود را از آن اقتباس كرده است، حكايت از آن دارد كه:
رى به 96 برزن تقسيم شده بوده، در هر برزن 46 خيابان، در هر خيابان 400 باب خانه و 10 باب مسجد بوده، مضافا اينكه شهر داراى 6400 خيابان، 1600 حمام، 15000 مناره، 12000 آسياب، 1700 كانال آب و 13000 كاروانسرا بوده است.
آقاى شاردن مى گويد كه جرأت نمى كند رقم خانه هاى تمام شهر را از روى آمار بالا ارائه دهد؛ زيرا نمى تواند باور كند كه جمعيت شهر حتى به اندازه نصف رقم خانه ها باشد؛ زيرا بر طبق اين محاسبه تعداد خانه ها بالغ بر 400/766/1 باب خواهد بود.
به هر حال، با اين كه خرابه هاى رى در مسافتى بسيار زياد پراكنده است، ولى كمتر ويرانه اى به صورتى باقى مانده است كه بتواند معرّف عظمت شهر در ادوار گذشته باشد. فقط يك برج بيست و چهار گوشه، نسبتا سالم مانده است و نمى توان فهميد اين برج به درد چه كارى مى خورده است، زيرا از بالا تا پايين آن حتى يك پنجره هم وجود ندارد.
در يكى از صخره هاى مشرف به شهر سنگ بزرگى جلب توجه مى كند. زمانى روى آن سنگ نقش برجسته اى حجّارى شده بوده كه آن را به عهدى خيلى قديم نسبت مى داده اند. اكنون آن نقش برجسته ديگر وجود ندارد و تصوير ديگرى جايگزين آن شده است. فتحعلى شاه مغفور روزى به ويرانه هاى شهر رى سير و