آداب ظاهرى زیارت امام حسین(ع)

اهمّیت این آداب ، هر چند به اندازه اهمّیت آداب باطنى نیست ؛ لیکن رعایت آنها زمینه ساز تحقّق شمارى از آداب باطنى و کمال بهره بردارى از برکات آنهاست . مهم ترینِ این آداب ، از این قرار است :

۱ . غسل

غسل زیارت ، نه تنها ظاهرِ زائر را پاک مى کند ؛ بلکه پاکى از گناهان و طهارت معنوى را نیز به همراه دارد .[۱]

۲ . پوشیدن پاکیزه ترین لباس

در برخى از روایات ، توصیه شده که زائر ، پس از غسل ، لباس پاکى بر تن نماید و سپس عازم زیارت شود ؛[۲]لیکن برخى دیگر ، پوشیدن پاکیزه ترین لباس را توصیه کرده اند . تردیدى نیست که فرد براى حضور در محضر امام(ع) ، باید پاکیزه ترین لباس خود را بپوشد .[۳]

۳ . استفاده نکردن از بوى خوش و زینت

هیئت ظاهرى زائر ، باید متناسب حضور بر سرِ مزار شهدا باشد . لذا ادب حضور ، ایجاب مى کند که نه تنها زائر ، خود را زینت نکند ؛ بلکه توصیه شده با چهره اى ژولیده و غمبار ، وارد حرم شریف امام حسین(ع) شود .[۴]

۴ . سکوت

در حدیثى از امام صادق(ع) ، توصیه شده که هنگام زیارت سید الشهدا(ع) ، زائر براى تأسّى به فرشتگان حاضر در حرم مطهّر آن امام(ع) ، شایسته است که سکوت را مراعات کند و جز خیر و نیکى ، بر زبان جارى نسازد .[۵]ظاهرا مقصود از «خیر» در این جا ، خواندن زیارت نامه و نماز و دعا و ذکر و مانند آن است .

۵ . آرامش و وقار

یکى از آداب زیارت سید الشهدا(ع) ، این است که زائر با آرامش و وقار به سوى حرم مطهّر ایشان حرکت کند و بدین منظور ، گام هایش را کوتاه بردارد و عجله نکند . رعایت این ادب ، موجب تقویت حضور قلب در زائر مى گردد .[۶]

۶ . اجازه ورود خواستن

حرم امام(ع) ، در واقع ، خانه خاندان پیامبر خدا(ص) و یکى از خانه هاى پیامبر(ص) محسوب مى شود . از این رو ، وارد شدن به آن ، بدون اجازه ، شایسته نیست . لذا ادب ، ایجاب مى کند که پیش از ورود به آن ، از خدا و پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، اذن دخول ، گرفته شود .[۷]نکته جالب توجّه ، این که در باره تأثیر خواندن اذن دخول ، از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود :

فَإِن خَشَعَ قَلبُک وَ دَمِعَت عَینُک ، فَهُوَ عَلامَةُ الإِذنِ ؛ فَادخُل .[۸]پس اگر دلت خاشع (تسلیم) و اشکت سرازیر شد ، نشانه صادر شدن اذن است . پس داخل شو .

داشتن حالت خشوع و تضرّع هنگام ورود به کربلاى حسین(ع) ، نشانه پذیرش امام و اذن اوست . اگر چنین حالى به زائر دست داد ، خوشا به حالش! در غیر این صورت ، شایسته است که به حال اضطرار ، قدرى توقّف کند ، شاید که مشمول عنایت هاى آن بزرگوار گردد .

۷ . پیش گذاشتن پاىِ راست

مقدّم داشتن پاى راست ، ادب ورود به مکان هاى مقدّس است و در خصوص ورود به حرم سید الشهدا(ع) ، در روایت صفوان از امام صادق(ع) ، به این ادب ، تصریح گردیده است .[۹]

۸ . خواندن زیارت هاى مأثور

زائر ، مى تواند به هر نحوى که مایل است و ادبْ اقتضا مى کند ، با امام(ع) سخن بگوید ؛ امّا بى تردید ، بهره گیرى از زیارت نامه هاى مأثور (رسیده از اهل بیت(ع)) ، ثواب بیشترى دارد ؛ زیرا افزون بر تعبّد ، این زیارت نامه ها ، حامل پیام ها و ره نمودهاى بسیار مهم و ارزنده و صحیحى هستند که با این میزان از استوارى و دقّت و ارزش ، در غیر آنها یافت نمى گردند .[۱۰]

گفتنى است که جامع ترین زیارت نامه ها براى اهل بیت(ع)، زیارت «جامعه کبیره» است .[۱۱]

توجّه به این نکته نیز ضرورى است که زیارت امام حسین(ع) ، آداب دیگرى هم دارد.

[۱]ر . ك : ج۱۱ ص ۱۵۱ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / غسل) .

[۲]ر. ك : ج۱۱ ص ۱۵۱ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت/ غسل) .

[۳]ر . ك : ج ۱۱ ص ۱۵۷ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / پوشيدن پاكيزه ترين لباس ها) .

[۴]ر . ك : ج ۱۱ص ۱۵۷ (فصل هفتم/ آداب ظاهري زيارت / پرهيز از به كار بردن عطر و روغن و سرمه و خوددارى از شوخى و بگومگو) .

[۵]ر . ك : ج ۱۱ص ۱۵۹ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / سكوت) .

[۶]ر. ك: ج ۱۱ ص ۱۶۳ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / كوتاه برداشتن گام ها) و (آرامش و وقار داشتن).

[۷]ر . ك : ج ۱۱ ص ۱۶۵ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / اذن ورود خواستن) .

[۸]ر. ك : ج ۱۱ ص ۳۱۰ ح ۳۲۳۲ .

[۹]ر . ك : ج ۱۱ ص ۱۶۷ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / مقدم كردن پاى راست) .

[۱۰]ر. ك : ج ۱۱ ص ۱۶۷ (فصل هفتم / آداب ظاهري زيارت / زيارت كردن با زيارت هاى روايت شده).

[۱۱]ر . ك : ج ۱۱ ص ۲۳۷ (فصل هشتم / زيارت هشتم / زيارت جامعه كبيره) .