إنَّ مِن حَقِّ الضَّيفِ أن يُكرَمَ؛۱
از حقوق ميهمان، اين است كه گرامى داشته شود.
در احاديث اسلامى، رهنمودهاى فراوانى براى چگونگى احترام به ميهمان، وارد شده است؛ ۲ يكى از آنها آمادهسازى بهترين غذايى است كه تهيه آن براى ميزبان، به سادگى، امكانپذير است. از امام على( روايت شده كه مىفرمايد:
إذا دَخَلَ عَلَيكَ أخوكَ المـُؤمِنُ، فَأَطِعمهُ مِن أطيَبِ ما فى بَيتِكَ؛۳هرگاه برادر مؤمنت بر تو وارد شد، از بهترين غذايى كه در خانهات دارى، به او بخوران.
بر پايه رواياتى كه كلينى( نقل كرده، اهل بيت(، خود، در انجام دادن اين رهنمود، پيشگام بودند. ابو خالد كابلى، روايت كرده كه صبحانهاى ميهمان امام باقر( بودم. تا آن موقع، غذايى پاكيزهتر و خوشبوتر از آن صبحانه نخورده بودم. پس از صرف غذا امام( به من فرمود:
كَيفَ رَأيتَ طَعامَنا؟چگونه ديدى غذاى ما را؟
گفتم: كه غذايى پاكيزهتر و خوشبوتر از آن نخورده بودم؛ ولى [هنگام خوردن غذا] به ياد اين آيه افتادم كه در كتاب خدا آمده:
(لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ(؛۴البته در قيامت، از نعمتهايى كه داشتهايد، بازپرسى خواهيد شد.
گويا، ابو خالد، تصوّر مىكرد كه خوردن غذاى لذيذ و مطبوع، موجب طول حسابرسى روز قيامت خواهد شد؛ از اين رو، در فكر بود كه چرا در خانه امام باقر( غذايى به اين لذيذى تهيه شده است؟! بدين جهت، ابهام خود را با اشاره به آيه ياد شده، مطرح كرد. امام در پاسخ وى فرمود:
لا، إنّما تُسألون عَمّا أنتُم علَيهِ مِن الحقِّ؛۵نه! آنچه دربارهاش از شما بازخواست مىكنند، عقيده حقّى است كه شما داريد.
روايات ديگرى نيز اين معنا را تأييد مىكنند. در برخى از آنها آمده كه خداوند، بزرگوارتر از آن است كه روز قيامت در باره نعمتهاى حلال و مشروعى كه به مردم عنايت كرده، بازجويى كند؛ بلكه بازجويىهاى قيامت، درباره مسائل اساسىِ اعتقادى، اخلاقى و عملى خواهد بود.
1.. الكافي، ج۶، ص۲۸۵، ح۳؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج۳، ص۳۵۷، ح۴۲۶۱.
2.. تفصيل اين رهنمودها در كتاب فرهنگنامه مهماني از نگاه قرآن و حديث آمده است.
3.. دعائم الإسلام، ج۲، ص۱۰۷، ح۳۴۲.
4.. سوره تكاثر، آيه ۸.
5.. الكافي، ج۶، ص۲۸۰، ح۵.