آتش دوزخ، کیفر تهدید مؤمن
و سَلامَةً مِمَّن تَوَعَّدَني.[۱]
در این فراز نورانی از دعای مکارم الاخلاق از خداوند منان این طور می‌خواهیم که: پروردگارا! مرا از آزار کسی که مرا تهدید می‌کند سلامتی و مصونیت عنایت کن.
در تبیین این فراز سه نکته قابل توجه است:
نکته اول در رابطه با کلمه «تَوَعَّدَني» است. «توعّد» به معنای تهدید است.[۲]تهدید و ترساندن مؤمن از گناهانی است که برای انجام آن وعده آتش داده شده است. در روایت صحیحه‌ای از امام صادق (علیه السّلام) آمده است:
مَن نَظَرَ إلى مُؤمِنٍ نَظرَةً لِيُخيفَهُ بِها، أخافَهُ اللَّهُ عز و جل يَومَ لا ظِلَّ إلّا ظِلُّهُ.[۳]
هر كس به مؤمنى نگاهى كند، به قصد اين كه با آن نحوه نگاه، او را بترساند، خداوند عز و جل آن شخص را در آن روزى كه سايه‌اى جز سايه او نيست، مى‌ترساند.
پس نه تنها تهدید مؤمن، بلکه کمتر از آن مثل نگاه تندی که موجب ترس شود هم، عقوبت دارد. گفتنی است «مؤمن» در این روایت مطلق است و شامل هر مؤمنی از جمله همسر و فرزند هم می‌شود؛ لذا باید از نگاه‌های تهدیدآمیز در معاشرت با خانواده نیز پرهیز شود.
همچنین در روایت دیگری از آن حضرت چنین نقل شده است:
مَن رَوَّعَ مُؤمِناً بِسُلطانٍ لِيُصيبَهُ مِنهُ مَكروهٌ فَلَم يُصِبهُ فَهُوَ فِي النّارِ، و مَن رَوَّعَ مُؤمِناً بِسُلطانٍ لِيُصيبَهُ مِنهُ مَكروهٌ فَأَصابَهُ فَهُوَ مَعَ فِرعونَ و آلِ فِرعونَ فِي النّارِ.[۴]
هر كس مؤمنى را به گزند سلطانى تهديد كند تا از او به وى گزندى برسد، هر چند گزندى به او نرسد، آن كس در آتش خواهد بود و هر كس مؤمنى را به گزند سلطانى تهديد كند تا از او به وى گزندى برسد، و البته گزندى به او برسد، با فرعون و فرعونيان در آتش خواهد بود.
«ترویع» هم به معنای ترساندن و تهدید است[۵]که ارتکاب آن نسبت به مؤمن، موجب استحقاق آتش دانسته شده است.
به هر حال، در این فراز از خدا می‌خواهیم اگر کسی مرتکب چنین گناهی شد و ما را تهدید کرد، ما را در برابر تهدید او حفظ نماید. چنانچه در دعای صحیح السندی که از امام باقر (علیه السّلام) نقل شده و سفارش شده که هر صبح و شام سه بار خوانده شود، می‌خوانیم:
اللّهُمّ اجعَلني في دِرعِكَ الحَصِينَةِ التي تَجعَلُ فيها مَن تُرِيدُ.[۶]
بار خدايا! مرا در زره محكم خود، كه هر كس را خواهى در آن جاى مى‌دهى، قرار ده.
امام (علیه السّلام) پس از نقل این دعا می‌فرمایند: پدرم می‌فرمود: «این دعا از اسرار است». شاید به همین جهت است که بزرگان هم توصیه می‌کنند که این دعا خوانده شود. آقای سید حسن نصر الله می‌فرمودند که مرحوم آیت الله بهجت قبل از جنگ سی و سه روزه به من پیغام دادند که این دعا را هر روز و شب سه بار بخوانم. من خیال می‌کردم برای اینکه ترور نشوم این توصیه را فرمودند؛ ولی وقتی جنگ شروع شد و دشمن هر جایی را که احتمال می‌داد در آنجا باشم، به شدت بمباران می‌کرد، فهمیدم توصیه ایشان مربوط به قضیه جنگ بوده است.
