بخش و به تفصيل آورده است . او در بخش نخست ، نسب و تولّد و ويژگى ها و فضايل و مناقب را گزارش كرده و در بخش دوم به مقتل نويسى و گزارش قيام امام حسين عليه السلام پرداخته است . او پيشگويى ها در باره شهادت امام عليه السلام ، فرستاده شدن مسلم به كوفه ، نام شهيدان كربلا ، انتقال سر مطهّر به كوفه و برده شدن آن به دربار يزيد و جريان هاى پس از عاشورا (مانند : حوادث شگفت انگيز و غير عادى ، فرجام ناخوش قاتلان ، قيام توّابين) و نيز اشعار و مرثيه هايى را در باره امام عليه السلام نقل كرده است ؛ امّا وقايع مهمّى (مانند : چگونگى شروع جنگ و شهادت ياران امام عليه السلام و سخنان آنان) را نيز نياورده است .
ابن سعد به دليل معاشرت با محدّثان ، از روش آنان سود جسته و بسيارى از وقايع تاريخى را مستند و با سلسله سند نقل مى كند و همين ، به سنجش اعتبار متون آن و داورى در باره گزارش هايش كمك مى كند ، هر چند وى گاه سندى ارائه نمى دهد و برخى مطالب را فشرده ، مجمل و بدون ترتيب درست تاريخى ، گزارش مى كند . ۱ وى همچنين برخى مآخذ و افراد مورد استفاده خود، مانند : واقدى (استادش و مؤلّف كتاب معروف المغازى) و ابو مِخنَف لوط بن يحيى (مقتل نويس مشهور) را نام برده است ؛ ولى اين نكته ، سؤال برانگيز است كه چرا على رغم در دست داشتن مقتل ابو مخنف ، از آن، كم نقل كرده است . ۲
چاپ نخست اين كتاب ، در اروپا و بر اساس نسخه ناقصى صورت گرفت كه بخش مهمّي از شرح حال ها را در خود نداشت ، كه از آن ميان ، بخش مربوط به امام حسين عليه السلام ، بر اساس نسخه اى متعلّق به قرن هفتم _ كه در تركيه نگهدارى مى شد _، به همّت سيّد عبد العزيز طباطبايى ، تصحيح
1.. ر. ك : معرّفى و نقد منابع عاشورا : ص ۱۰۹ .
2.. ابن سعد ، خود ، نوشته است : «جز اينها ، ديگرانى هم در باره اين واقعه ، برايم مطالبى نقل كرده اند و من همه روايات آنها را در مقتل الحسين عليه السلام ـ كه رحمت و رضوان و درودها و بركات خدا بر او باد ـ نوشته ام» (ر. ك: الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : ج ۱ ص ۴۳۹) .
