مى كند . ^۱ او را به اوصافى همچون «المحدّث الثقة العالم الفقيه» ، «حافظ» و نيز «ما رأيتُ مَن كان يَفهم فقهَ الحديث مثلَه» ستوده اند . ^۲

18. مصباح المتهجّد

شيخ ابو جعفر محمّد بن حسن طوسى (385 ـ 460 ق) معروف به شيخ الطائفه ، از عالمان بسيار بزرگ شيعه و از ستارگان فروزان اسلام است . او شاگرد بزرگانى مانند شيخ مفيد و سيّد مرتضى بود و سال ها مرجعيت و زعامت شيعه را بر عهده داشت . شيخ طوسى در بيشتر شاخه هاى علوم اسلامى مانند : تفسير قرآن ، فقه ، حديث و رجال، تأليف دارد و در همه اين رشته ها ، كتاب هاى وى ، جزو اصلى ترين ، كهن ترين و مهم ترين منابع آن رشته به شمار مى رود .
از جمله كتاب هاى شيخ طوسى ، مصباح المتهجّد است كه به ادعيه و اعمال و زيارات ماه هاى سال اختصاص دارد . وى اين كتاب را پس از ورود به عراق و با استفاده از كتاب خانه هاى بزرگ آن روزگار ، يعنى : كتاب خانه ابو نصر شاپور بن اردشير وزير و نيز كتاب خانه استاد خود ، سيّدِ مرتضى ، نگاشت . اين كتاب ، مانند بسيارى ديگر از كتاب هاى شيخ طوسى ، بر عالمان بعدى تأثير نهاد و زمينه تصنيف كتاب هايى مانند : إقبال الأعمال ، مصباح الزائر ، فلاح السائل ، جمال الأسبوع و تلخيص و اقتباس هايى مانند : اختيار المصباح ابن باقى ، مختصر المصباح مُلّا حيدرعلى ، قبس المصباح صهرشتى و منهاج الصلاح علّامه حلّى و نيز ديگر كتاب هاى ادعيه و زيارات را فراهم آورد .
شيخ طوسى ، برخى از احكام طهارت و نماز را در اوايل اين كتاب، جاى داده و در فصل مربوط به ماه محرّم ، به فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام و نقل زيارت عاشوراى