است كه رساله المقنع فى الغيبة را نوشته است. وى در مقدمه اين رساله مىگويد:
عقل بر لزوم امامت دلالت دارد و اين كه هيچ زمانى خالى از امام نخواهد بود؛ زيرا نبود امام به مسئله مكلف بودن انسان لطمه مىزند. همچنين عقل دلالت دارد كه اين امام بايد از لغزشها و خطاها معصوم باشد. با اين دو اصل عقلى آنچه اماميه بدان عقيده دارند اثبات مىشود. چون صفت عصمت تنها در او يافت مىشود و ديگران از عصمت بىبهرهاند و همين روش ما را به غيبت مىرساند و بهترين روش نيز همين است؛ زيرا ادله نقلى گرچه گسترده است و گاه دعواى تواتر در آن مىشود، باز جاى مناقشه دارد.۱
از سيّد مرتضى رسالهاى ديگر نيز با عنوان الزيادة المكملة له بر جاى مانده كه وى آن را به منزله تكملهاى بر بحث علت غيبت در كتاب المقنع نوشته است.
2 - 3 . شيخ طوسى (م 460ق)
شيخ طوسى در كتاب الغيبه، هم از نقل بهره جسته و هم به استدلالهاى عقلى كلامى متوسل شده است. وى در مقدمه اين كتاب روش خود را چنين معرفى كرده است:
اما بعد، درخواست استاد بزرگوارم را در زمينه نگارش كتابى در موضوع غيبت امام زمان و اسباب غيبت و مسائل مربوط ديگرش اجابت مىكنم و به شبهات مخالفان و معاندان با همه گرفتارىها پاسخ مىگويم. البته مسئله را خيلى تطويل نمىدهم كه باعث ملالت گردد؛ زيرا در زمينه امامت كتابهاى ديگر ما و استادان ما به صورت مبسوط موجود است. در كنار پرداختن به پاسخگويى به شبهات، برخى روايتها را هم خواهم آورد تا براى علاقهمندان به اخبار نيز مايه آرامش باشد؛ چرا كه براى بسيارى از مردم سخنان لطيف [و عقلانى] در اين عرصهها بيان نشده است. به هر روى براى هر دو گروه علاقهمندان به اخبار و ديگران راهى مطلوب و پسنديده بر مىگزينم.۲
