برکت - صفحه 2

غير اوست ... و «بارِك عَلى مُحَمَّدٍ وَ عَلى آلِ مُحَمَّدٍ» ، يعنى : آنچه از كرامت و شرافت كه بر محمّد و خاندان محمّد داده اى ، براى او و خاندانش ثابت و ماندگار بدار ... . زَجّاج ، گفته است : «تَبارَكَ» ، بر اساس سخن اهل لغت ، صيغه تَفاعُلِ كلمه بركت است ... و ابن عبّاس ، روايت كرده است كه : معناى بركت ، فراوانى در هر خيرى است .
و در مفردات ألفاظ القرآن آمده :
أصلُ البَرْكِ صَدرُ البَعيرِ وإن استعمل فى غيره ، ويُقالُ لَهُ : بِرْكَةٌ ، وبَرَكَ البَعيرُ : ألقى بَرْكَهُ ، وَاعتُبِرَ مِنهُ مَعنَى اللُّزومِ ... وَالبَرَكَةُ ثُبوتُ الخَيرِ الإِلهِىِّ فِى الشَّى ءِ . 1 اصل «بَرْك» ، سينه شتر است ، اگر چه در جز آن هم استعمال شده است و به آن (سينه شتر) ، بِرْكه نيز مى گويند . «بَرَكَ البَعيرُ» ، يعنى : شتر ، سينه اش را بر زمين قرار داد . از همين معنا ، لزوم و هميشگى در نظر گرفته شده است ... و بركت ، به معناى ثبات و دوام داشتن خير خدا در چيزى است .
بنا بر اين ، خير (خوبى) ، اگر با دو ويژگى همراه باشد ، بركت ناميده مى شود : يكى ، كثرت و فراوانى ؛ و ديگرى ، ثبات و دوام . براى مثال ، نسل بابركت ، به معناى كثرت و دوام فرزندان نيكْ سيرت است ، يا عمر بابركت ، زندگى همراه با خير فراوانى است كه آثار آن ، پايدار مى ماند .

بركت ، در قرآن و حديث

كلمه «بركت» ، در قرآن و حديث ، دقيقا در همان معناى لغوى ، يعنى خير فراوان و بادوام به كار رفته است . در قرآن ، اين كلمه و مشتقّات آن ، سى و سه بار در باره آفريدگار جهان ، قرآن ، فرشتگان ، انبيا ، انسان ، آسمان ، زمين ، كعبه ، آب باران و... به كار رفته است .

1.. مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۱۹ .

صفحه از 7