دو. پايان ناپذيرى خوف عارفان از تجليّات اسماى جلال الهى

امام(ره), قلوب اوليا را به سه دسته تقسيم كرده است:
1) قلبهايى كه اسماى جمال و رحمت الهى در آن ظاهر شده است, همچون قلب عيسى مسيح(ع). در چنين قلبهايى, رجا بر خوفْ غلبه دارد.
2) قلبهايى كه اسماى جلال و عظمت الهى در آن تجلّى كرده است. در اين قلوب, خوف بر رجا غلبه دارد همچون قلب يحياى پيامبر(ع).
3) قلبى كه اسماى جمال و جلال, هر دو در آن تجلّى كرده است و در نتيجه, خوف و رجا يكسان در آن وجود دارد. ^۱ صاحب اين قلب جمعى , «اَحَدى احمدى, خاتمِ دايره كمال و جامعِ ولايت مطلقه و نبوّت مطلقه است»; ^۲ يعنى پيامبر اكرم.
امام(ره) معتقد است:
اين خوف و رجا كه از تجليّات آسمانى است; منقطع شدنى نيست و به انقطاع دار طبيعت و رجوع نفس شريفه آنان از اين عالم, منقطع نشود. ^۳
حضرت امام(ره), گفتار صدرالمتألهين را كه ناظر بر انقطاع خوف در آخرت است, نقل كرده و در توجيه آن, بيان نموده كه مقصود ايشان خوف از عذاب و عقاب است, نه خوف از تجليّات جلال; زيرا خوف در اثر تجلّى اسماى جلال, به سبب استمرار و كمال تجلّى در جهان آخرت, همچنان استمرار دارد. امام(ره) مى فرمايد:
و اينكه در شرح اصول [كافى], فيلسوف عظيم الشأن اسلامى و حكيم بزرگوار ايمانى, در ذيل اين فقره از حديث شريف فرمودند كه «خوف, از كمال باقيه در عالم آخرت نيست و منقطع مى شود به انقطاع اين عالم», مقصود, غير از اين خوف است كه از تجليّات جلال است; زيرا كه اين تجليّات, بعد از رفع اشتغال از طبيعت, بالاتر و كامل تر است. ^۴