1 - 5 - 2 . نگرانى‏هاى ناشى از القائات شيطانى‏

برپايه شمارى از روايات اسلامى ، بخشى از نگرانى‏هاى انسان ، ناشى از القائات شيطان در خواب و يا بيدارى است . برخى از خواب‏هاى آشفته كه موجب نگرانى مى‏شوند ، نتيجه القائات شيطانى اند. براى درمان اين گونه نگرانى‏ها دستور العملى داريم كه در متن رواياتى كه ارائه مى‏شوند ، آمده است .^۱
همچنين برخى از افكارِ نگران كننده ،^۲ از جمله نگرانى‏هاى انسان نسبت به آينده زندگى ، مى‏توانند مبدأ شيطانى داشته باشند كه با به كارگيرى خرد و بهره‏گيرى از ره‏نمودى كه پيش از اين ارائه شد ، مى‏توان اين گونه نگرانى‏ها را درمان كرد .

1 - 5 - 3 . نگرانى‏هاى ناشى از فرهنگ غلط

گاه ، موهوماتى كه از ناحيه فرهنگ‏هاى غلط به برخى از جوامع راه مى‏يابند ، موجب نگرانى و اندوه مى‏گردند ، مانند اين كه در فرهنگ اعراب جاهلى ، دختردار شدن ، موجب ننگ و نگرانى بوده ؛^۳ همچنين اعتقاد به نحوست برخى از اعداد و يا ايّام ، ممكن است باعث نگرانى گردد .

نتيجه مباحث گذشته‏

در جمع‏بندى مطالبى كه در باره آفت‏هاى شادى ارائه شد ، بايد گفت : هر چند بخش عمده‏اى از آفت‏هاى سرور ، قابل پيشگيرى است ، با اين حال ، بخش قابل توجّه ديگرى از آفت‏ها به هيچ وجه قابل پيشگيرى نيستند . از اين رو ، شادى مطلق در دنيا وجود ندارد و به فرموده امام على عليه السلام :