عبارت نخست را جز در كلام آقاى گلپايگانى در افاضة العوائد، در گفتارى از وى درباره مسأله حكومت در علم اصول نيافتيم؛ آنجا كه مى گويد:
و چنين است گفته شارع: لا حكم لكثير الشك. ^۱
اما عبارت دوم، در ميان آنان شهرت دارد و آن را در بسيارى از كتاب هاى اصولى و فقهى ايشان مى يابى؛ به عنوان نمونه: سيدمحسن حكيم، ^۲ امام خمينى، ^۳ شيخ محمدرضا مظفر، ^۴ سيدمحمد روحانى، ^۵ سيّد محمدصادق روحانى، ^۶ سيدعلى سيستانى و ^۷ سيّد محمدسعيد حكيم. ^۸
ما اين عبارت ها را در سخنان كسى پيش از شيخ نايينى ـ كه در تقريرات بحث هاى مختلف او بسيار وجود دارد ـ نيافتيم. در خور نگرش است كه وى گاهى آن را به خود پيامبر(ص) نسبت مى دهد؛ چنان كه در گفتار او آمده:
مانند فرموده او(ص): لا شك لكثير الشك. ^۹
و گاهى آن را به مطلق معصوم نسبت مى دهد؛ چنان كه گويد:
فمثل قوله(ع): لا شك لكثير الشك. ^۱۰
آنچه در اين زمينه از سخن او در خور توجه است، تمسك او به خود الفاظ اين عبارت است؛ چنان كه در موارد زير آمده است:
1. گفتار او: فإنّ مثل قوله: «لا شك لكثير الشك»، با مدلول لفظى اش موضوع اين گفته او را كه «اذا شككت فابن على الاكثر» بيان كرده، دايره موضوع را تنگ مى سازد. ^۱۱
2. همانا نفى حكم به زبان نفى موضوع هم يكى از اقسام حكومت است؛ آن گاه كه نفى تركيبى باشد، به مفاد ليس ناقصه؛ مانند اين گفته معصوم(ع): «لا شك لكثير شك». ^۱۲
3. و مثال دومى مانند گفته امام على است: «لا شك كثير الشك»؛ زيرا به مدلول