مخالفان نگارش حديث در صدر اسلام(2) - صفحه 78

باسواد ـ به سبب تكلفى كه احتمال داشت در سبك خود به كار برد ـ شك مى كردند. ۱ وى سپس نمونه اى معروف از ذوالرمّه شاعر را به دست مى دهد كه وقتى معلوم شد باسواد است، لابه كنان درخواست كرد كه اين رسوايى فاش نشود. ۲ روشن است كه آنچه در اينجا نامعلوم است، وثاقت شاعر باديه نشين است، نه شيوه اى كه با آن مى بايد شعرش انتقال يابد. خود ذوالرّمه به صورتى سيمانگارى نشده كه از نوشته شدن شعرش پروا داشته است ۳ و از او گفته اى جدّى نقل شده است مبنى بر اين كه براى محفوظ داشتن متن دقيق شعر، نگارش بر حفظ كردن برترى دارد. ۴
116ـ اگر عربستان بت پرست را كنار بگذاريم، حديث هاى فرهنگى و دينى خاورميانه در اواخر روزگار باستان براى ما باقى مى ماند.

1.G. Schoeler, schreiben und Veroffentlichen-zu Verwendung und Funktion der schrift in den ersten islamischen Jahrhunderten , Der islam, ۶۹, ۱۹۹۲, p.۱۲. ترجمه احكام صنعة الكلام، محمد بن عبد الغفور الكلاعى، به كوشش م. ر. الدايه، بيروت، ۱۹۶۶، ص۲۵۳، س۱۲

2.همان، ص۲۳۶، س۱، براى آگاهى از روايت هاى اين داستان، نك: Schoeler, Schreiebn und Vero ffentlichen ,pp.۱۱f كه از: مرزبانى، موشّح، به كوشش ع.م. بيجاوى، قاهره، ۱۹۶۵، ص۲۸۰، س۱۲، ص۲۸۱، س۳ نقل مى كند؛ Goldziher, Muhammedanische studies , I,p.۱۱۲كه از ابوالفرج اصفهانى، أغانى، قاهره، ۷۴ـ۱۹۲۷، ج۱۸، ص۳۰، س۵ نقل مى كند؛ دانشنامه اسلام (Encyclop edia of Islam۲)، مدخل «ذوالرّمة»، (ر. بلاشر)، ستون a ۲۴۵، كه او نيز از: ابن قتيبه، شعر، به كوشش م.ج دخويه، ليدن، ۱۹۰۴، ص۳۳۴، س۳ نقل مى كند؛Abbott, Studies, III, p.۱۷۰.n.۷ ، كه او نيز از: صولى، ادب الكتّاب، به كوشش م.ش. الآلوسى، قاهره، ۱۳۴۱، ص۶۲،س۱۱، وابن جنّى، حشائش، به كوشش م.ع النجّار، قاهره، ۶ـ۱۹۵۲، ج۳، ص۲۹۶، س۹ نقل مى كند.

3.نك: شولر، مرزبانى و صولى كه در پانوشت پيشين ذكر شد.

4.نك: بالا، بند۳، پا نوشت۹؛ آبوت در (Studies,III,p.۱۹۷) اين عبارت را از جاحظ (حيوان، ج۱، ص۴۱، س۶) نقل كرده است؛ وى از عبارت مشابهى كه ابن رزّاق (عمده، به كوشش م.قرقزان، بيروت، ۱۹۸۸، ص۹۹۰، س۴) به دست داده، ياد مى كند. عبارت مشابهى هم در: تقييد، ص۱۱۹، س۷ هست.

صفحه از 71