آميز، به اين عمل اشاره دارند. يكى از دستورهاى دلپسندـ هرچند به نظر مى رسد كه تنها در حديث هاى نبوى آمده ـ اين است كه«از دست راستت كمك بگير»(إستعن بيمينك، و مانند آن). ۱ اين توصيه، در پاسخ به مردى است كه از ضعف حافظه شكوه داشته، و در روايتى ديگر، اين توصيه با حركات دست تقويت شده است. ۲ در سلسله اى ديگر از نقل، اشاره تلويحى به نگارش، با شرح و توضيح بيان شده است. ۳ استعاره ديگرى كه بسيار به كار برده شده،«به قيد در آوردن» حديث(«قيّدوالعلم»، و مانند آن) است. ۴ در برخى از روايت هاى حديث هاى نبوى، خود پيغمبر(ص) آن را[واژه نوشتن(كتاب) را.م] به كار برد ۵ و در روايت هاى ديگر، پرسش كننده اى آن را به كار مى برد و پيمغبر(ص) تنها موافقت مى كند. ۶ بار ديگر ما با پديده شرح و توضيح مواجه مى شويم: ممكن است يك راوى، اشاره به نگارش را تفسير كند ۷ يا پرسنده اى در ادامه، با طرح سؤال «چگونه بايد آن را(يعنى حديث را) مقيد كرد؟» ۸ موجب تفسير آن شود، يا حتى خود پيغمبر(ص) آن را در دستور اصلى خود بگنجاند. ۹ در بيشتر اين روايات، نوعى طفره جويى هست كه حاكى از آن است كه طرفداران نگارش حديث ،از موضع ضعف آغاز مى كردند.
95ـ برخلاف دستور «از دست راستت كمك بگير»، استعاره «به قيد درآوردن»، به
1.تقييد، ص۶۵aـ۶۵c و ۶۶aـ ۷۷b؛ مقايسه كنيد با: . Schoeler, Mundliche Thora , pp.۲۲۲, ۲۳۶f در روايتى ديگر، پيغمبر (ص) تنها مى فرمايد:«عليك»(همان، ص۶۵d).
2.ترمذى، صحيح، علم۱۲(ج۷، ص۳۱۱ به بعد، شماره۲۶۶۸).
3.تقييد، ص۶۵aـ۶۵c، نيز مانند ص۶۵d(همه از خصيب بن جحدر).
4.Schoeler, Mundliche Thora , p. ۲۳۷ , ۲۴۸
5.تقييد، ص۶۹a و ۶۹cـ ۶۹d؛ جامع، ص۷۲، س۷ و ص۷۳، س۱۲
6.تقييد، ص ۶۸bـ۷۵b ،۶۹b،۶۸c؛ جامع، ص۷۳، س۱۴
7.تقييد، ص۶۹b، ۷۵b
8.مانند: همان، ۶۸a-۶۹c
9.مانند: همان، ص۶۹d-۶۹c؛ من اين را تحوّلى ثانوى مى دانم.
