هاشم معروف الحسنى معتقد مى شود كه عالمان شيعه بدون هيچ گونه تحقيق در محتواى اين احاديث و بى هيچ گونه بررسى سندى، آنها را پذيرفتند.
ما بيش از اين به بررسى اعتبار سندى اين روايات نمى پردازيم و از ردّ جزئيات سخن هاشم معروف الحسنى در اين باره در مى گذريم؛ چرا كه سخن ايشان در كتاب الموضوعات فى الآثار والاخبار گاه چنان است كه شكيب از ما مى برد؛ بنابراين در پايان اين بخش تنها به ذكر چند نمونه ديگر در باب اعتبار سندى اين روايات بسنده مى كنيم:
سيّدبن طاووس در كتاب اقبال الاعمال مى نويسد:
… فسوف نذكر احاديث سندة عن الثقات انّه من بلغه… ۱
و نيز مرحوم شيخ بهايى در الاربعون حديثاً خويش آورده است:
هذا الحديث حسن الطريق متلقّى بالقبول وقد تأيّد باخباراخرى. ۲
مرحوم آيت الله العظمى خوئى در مصباح الاصول درباره احاديث «من بلغ» مى نويسد:
والتكلّم فى سند هذه الروايات غير لازم اذمنها ما هو صحيح من حيث السند فراجع. ۳
3 ـ مفاد احاديث «من بلغ»
از اين روايات به راحتى مى توان استفاده كرد كه در محدوده مورد توجّه اين روايات، سختگيرى سندى لازم نيست. البته اين نكته قابل توجّه است كه آن عمل بايد خير باشد وهيچ گونه شبهه و احتمال حرمت در او راه نداشته باشد. در چنين مواردى است كه دقت و سختگيرى سندى لازم نيست؛ مثلاً در محدوده مستحبّات اگر ثوابى براى عمل نقل شد، گرچه در واقع آن عمل چنين ثوابى نداشته باشد، خداوند به كسى كه آن عمل را انجام دهد از روى تفضّل همان ثواب را كرامت مى كند.
جمله اوّليّه وان لم يكن الحديث كما
1.اقبال الاعمال، سيد بن طاووس، ص۶۲۷
2.الاربعون حديثا، شيخ بهايى، دارالثقلين، ص۳۸۸
3.مصباح الاصول، آية الله خويى، ج۲، ص۳۱۸
