همچنين، اخباري از اين زمان دربارة اختلافات ميان غلات و شيعيان مورد علاقه امام صادق عليه السلام وجود دارد. چهار نفر از شيعيان مورد علاقه امام صادق عليه السلام عبارت بودند از: بريد بن معاويه عجلي، زراره، أبو بصير ۱ و محمد بن مسلم، كه آن حضرت اين چهار نفر را با تعبيراتي چون: زنده‌كننده ياد اهل‌بيت عليهم السلام، حافظان دين، امينان پدرم ( و سابقين ياد مي‌كرد ۲ . و شيعيان غالي آن دوره ـ كه متمثل در ابوالخطاب و پيروانش بودند ـ از اين چهار نفر نفرت داشتد، تا آنجا كه جميل بن درّاج مي‌گويد:
ما اصحاب أبو الخطاب را از بغض آنها نسبت به اين چهار نفر مي‌شناختيم. ۳
از غلات معروف اين زمان مغيرة بن سعيد و بيان بن سمعان بودند كه توسط امام باقر عليه السلام تكفير شدند. علي بن محمد نوفلي گويد:
مغيرة بن سعيد نزد امام باقر عليه السلام آمد و گفت: تو به مردم بگو من علم غيب دارم، من هم عراق را براي پذيرش آن آماده مي‌كنم. امام باقر عليه السلام به شدت او را از خود راند و بعد مطلب را با ابوهاشم بن محمد بن حنفيه در ميان گذاشت. ۴
اين نقل استعداد فراوان كوفيان را براي پذيرش مطالب جديد و غلوآميز نشان مي‌دهد.
محمدبن أبي زينب (مقلاص) کوفي معروف به أبوالخطاب أسدي ۵ و غلات زمان امام صادق عليه السلام نيز به شدت توسط امام صادق عليه السلام لعن شده‌اند و امام مي‌فرمودند:
جوانان خود را از غاليان بر حذر داريد.۶
پيروان ابو الخطاب در كوفه آن‌قدر زياد شدند كه كشي نقل مي‌كند:
أبوالخطاب كوفه را فاسد كرد، به صورتي كه آنان به سمت مغرب نماز نمي‌خوانند تا زماني كه شفق پنهان شود ۷ . آنان معتقد بودند كه در هر زماني بايد دو پيامبر باشد که يکي ناطق و ديگري صامت است؛ مثلاً محمّد صلي الله عليه و آله رسول ناطق و علي عليه السلام رسول صامت بود. ۸
ظهور اين فرقه در اواخر حکومت بني‌اميه و اوايل حکومت بني‌‌عباس بود که از هر سو قيام‌ها و نهضت‌هايي عليه حکومت صورت مي‌گرفت و حکمرانان هنوز کاملاً بر اوضاع مسلّط نبودند. أبوالخطاب در اين هنگام با مطرح کردن ائمه اهل‌بيت عليهم السلام و غلوّ درباره آنان و ادّعاي وصايت و نبوت خود سعي در جذب نيرو [شايد براي قيام] کرد و با رواج بي‌بند و باري و فساد و اباحه و مجاز شمردن شهوات توانست
1.در برخي نقل‌ها به جاي أبو بصير، أبو جعفر أحول آمده است (همان، ج۱، ش۲۱۵؛ ج۲، ش۳۲۶).
2.همان، ج۱، ش۲۱۷، ۲۱۹، ۲۲۰.
3.همان، ج۱، ص۳۴۹، ش۲۲۰.
4.شرح نهج‌البلاغه ابن أبي الحديد، ج۸، ص۱۲۱.
5.رجال الطوسي، ص۲۹۶، ش۴۳۲۱.
6.امالي الطوسي، ص۶۵۰.
7.اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۸۲.
8.الفرق بين الفرق، ص۲۲۳.
