حالى كه رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم غايب شد و غايب شد و غايب شد. 1
سخن از غيبت، هنگام نهى شيعيان از مشهور كردن نام و امر حضرت قائم عليه السلام
مفضل بن عمر گويد: نزد امام صادق عليه السلام بودم و ديگرى نيز با من بود. پس ايشان به ما گفتند:
از مشهور كردن بپرهيزيد (راوى گويد يعنى نام قائم عليه السلام . من ايشان را مى ديدم و حضرت غير مرا در نظر داشت) پس به من گفت: اى ابوعبداللّه ، از مشهوركردن بپرهيزيد، به خدا قسم، حتما برهه اى از زمان غيبت خواهد شد و پنهان مى شود به گونه اى كه گفته مى شود مرد، يا هلاك شد، به كدامين وادى رفت؟ چشمان مؤمنان بر او گريان خواهد بود ... .۲
همين حديث را نعمانى با سندى ديگر از محمّد بن همّام و با اضافاتى نقل كرده است، و سپس آن را با سندى ديگر و اندكى اختلاف از محمد بن يعقوب نقل مى كند. ۳ شيخ طوسى، ۴ و شيخ صدوق ۵ نيز با اندكى اختلاف اين حديث را ثبت كرده اند. طبرى نيز با سند خود از طريق محمد بن همام حديث را آورده است. ۶
سخن از غيبت و بيان دو نوع آن
الف. اسحاق بن عمّار صيرفى از امام صادق عليه السلام روايت مى كند كه حضرت فرمودند:
براى قائم دو غيبت است؛ يكى از آن دو كوتاه و ديگرى بلند است.
نعمانى اين حديث را از كلينى نقل مى كند. ۷ ابوالصلاح حلبى نيز آن را روايت مى كند. ۸
نعمانى همين مضمون را از احمد بن محمد بن سعيد نيز نقل مى كند. ۹
ب. مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه حضرت فرمودند:
براى صاحب اين امر دو غيبت است. يكى از آن دو آن قدر طول مى كشد كه برخى گويند مرد، و برخى گويند كشته شد و برخى گويند رفت. پس جز اندكى از اصحابش بر امر او باقى نمى مانند. ۱۰
شيخ طوسى نيز آن را در الغيبة آورده است. ۱۱
1.الغيبة، ص۱۸۰، ح۲۷.
2.همان، ص۱۵۱ ـ ۱۵۲، ح۹.
3.همان، ص۱۵۲ ـ ۱۵۳، ح۱۰؛ ص۱۵۳، ح۱۰؛ الكافى، ج۱، ص۳۳۶، ح۳.
4.الغيبة (طوسى)، ص۳۳۵، ح۵.
5.كمال الدين، ج۲، ص۳۷۴، ح۳۵.
6.دلائل الامامة، ص۲۹۱.
7.الغيبة، ص۱۷۰، ح۲؛ الكافى، ج۱، ص۳۴۰، ح۱۹.
8.تقريب المعارف، ص۱۹۰.
9.الغيبة، ص۱۷۱، ح۳.
10.همان، ص۱۷۱ ـ ۱۷۲، ح۵.
11.الغيبة (طوسى)، ص۱۶۱.
