پژوهشی در روایات «ألفِ باب» - صفحه 171

2. حضرت امیر در معرفی تعدادی از افراد خائن لشکرشان، با استناد به برخورداری از دانش الف باب به معرفی ماهیت و اندیشه‌های باطل این گروه پرداخته است.۱
3. وقتی عمرو بن حریث از چگونگی علم حضرت به معرفی زنی که نشانه‌های مردانه در خلقتش بود سؤال کرد، ایشان فهم آن را به الف باب نسبت دادند.۲
4. سلیم به قیس از ابن عباس حکایت می‌کند که ابن عباس آگاهی دادن حضرت امیر علیه السلام از شماره نفرات اهل کوفه _ که به ذی قار می‌آیند _ و تحقق آن را به علم الف باب منتسب می‌دانست.۳
5. اما نمونه‌ای از احکام که منبع آن ابواب هزارگانه معرفی شده، روایت امام صادق علیه السلام است. موسی بن بکر می‌گوید به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم: کسی که یک روز یا دو روز یا سه روز یا بیشتر بی‌هوش شود، باید چقدر از نمازش را قضا کند؟ ایشان در پاسخ فرمود:
الا اخبرك بما ینتظم (بما یجتمع لك) هذا و اشباهه؟
آیا به تو قاعده‌ای را که جامع جواب این سؤال و شبیه آن باشد نگویم؟
آن‌گاه فرمود:
كلما غلب الله علیه من امر فالله أعذر لعبده؛
آنچه را خدا بر بنده چیره می‌نماید، خداوند عذر پذیر بنده در اوست.
و سپس فرمود:
هذا من الابواب التی یفتح كل باب منها الف باب؛
این از نمونه ابوابی است که هر یک از ابواب آن هزار باب دیگر را می‌گشاید.۴
نگاه مجموعی به موارد فوق۵ نشان می‌دهد، انتساب احکام و قضایای ائمه به آبشخور الف باب به عنوان یکی از منابع علم خاص اهل بیت علیهم السلام امری متداول در سیره ایشان به شمار می‌آمده است و با وجود استغراب برخی، خواص اصحاب به عنوان امری پذیرفته شده با آن تعامل داشته‌اند. از نکات دیگری که روایات به آن اشاره دارد، آشکار شدن و ظهور تنها

1.. الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۷۴۶؛ الخصال، ج۶۴۴، ح۲۶؛ بصائر الدرجات، ص ۳۰۶، ح۱۵.

2.. بصائر الدرجات، ص ۳۵۸، ح۱۴.

3.. کتاب سلیم، ج۲، ص۸۰۱، ح۳۰.

4.. بصائر الدرجات، ص۳۰۶ ح۱۶؛ الخصال، ج ۲، ص۶۴۵ ح۲۴؛ وسایل ۸، ص۲۶۰ ح۱۰۵۸۷.

5.. برای مشاهده نمونه‌هائی دیگر (ر.ک احقاق الحق ج۷ص۵۹۷ به بعد؛ امام شناسی، ج۱۲ ص۳۱۴و۳۱۵)

صفحه از 179