ارزیابی وجوه جمع روایات با سیاق آیات

برای ارزیابی واقع بینانه در باره وجوه جمع ابتدا باید به این نکات توجه کرد:
1) حجم روایات و نیز قوت سند آنها به گونه‌ای است که هرگز نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. همان گونه که گفتیم، حجم روایات انبوه و در حد تواتر و برخی از آنها با اسناد صحیح نقل شده‌اند؛ از جمله روایات کلینی که از امام سجاد _ علیه السلام _ ، صادقین_ علیهما السلام _ و امام رضا _ علیه السلام _ نه حدیث را ذکر کرده‌اند^۱ که از نظر علامه مجلسی پنج حدیث آن با سند صحیح و یک حدیث به صورت حسن موثق است.^۲ مضامین این احادیث به طور یکسان دلالت دارد که «اهل الذکر» تنها اهل بیت‌اند؛ مانند حدیث صحیح السند مرحوم صفار که با سند خود از هشام بن سالم چنین نقل می‌کند. وی از امام صادق _ علیه السلام _ در باره آیه «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ ...» می‌پرسد:
مَن هم؟ قال: نحن، قُلتُ: علينا أن نَسألُكم؟ قال: نعم، قُلتُ: عليكم أن تُجيبونا؟ قال: ذاك إلينا؛^۳
هشام بن سالم از امام صادق _ علیه السلام _ در باره آیه «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ ...» می‌پرسد: آنان چه کسانی هستند؟ حضرت می‌فرماید: ماییم، می‌پرسد: آیا بر ما لازم است از شما بپرسیم؟ حضرت می‌فرماید: آری، می‌پرسد آیا لازم است شما پاسخ دهید؟ می‌فرماید: این بر عهده ماست.
و باز حدیثی که ورد (برادرکمیت، شاعر مشهور) از امام باقر _ علیه السلام _ در باره اهل الذکر می‌پرسد و ایشان در پاسخ می‌فرماید که اهل الذکر ماییم.^۴
این مضمون در احادیث فراوانی نقل شده است.^۵ بنا بر این، موضع برخی از مفسران شیعی، مانند شیخ طوسی و طبرسی و دیگران _ که در تفاسیرشان تنها به ذکر اندکی از این روایات، آن هم در جنب اقوال و آرای دیگران بسنده کرده و تأمل در مفاد آنها را فروگذاشته‌اند _ ناتمام است.
2) سبک و سیاق برخی از احادیث به طور صریح و یا کنایه دلالت بر اختصاص معنای اهل الذکر به اهل بیت _ علیهم السلام _ دارد و حضور دیگران را در این عرصه به کلی مردود