پسندیده است به این نکته توجه دهیم که در این پژوهش، از آن چاپ فهرست شیخ‌طوسی بهره گرفته‌ایم که نخستین گام‌های تحقیق و تصحیح آن را محقق فقید و گران‌قدر، علامه سیّدعبدالعزیز طباطبایی برداشتند. محقق کتاب در توضیح چگونگی ورود لفظ «الساباطی» در نسخه‌های گوناگون مورد استفاده ایشان و در پانوشت کتاب چنین آورده‌اند: «لیس فی «ر»، و حکاه بها مشابه عن نسخة أَُخری».۱
بنابر آن‌چه در مقدمه این چاپ و در توضیح نسخه‌های بهره گرفته‌شده از آن‌ها آمده است، رمز «ر» به نسخه علامه محقق سیدمحمدعلی روضاتی اشاره دارد، که کهن‌ترین و باارزش‌ترین نسخه‌های موجود الفهرست می‌باشد، چه این‌که محمد بن ادریس حلی این نسخه را با نسخه‌ای مقابله کرده است و خط شیخ‌طوسی بر آن نسخه نمودار بوده است؛۲ بنابراین، در متن نسخه علامه روضاتی قید «الساباطی» وجود نداشت، و بر پایه همین تردید نمی‌توان گفت، شیخ‌طوسی به ساباطی‌بودن اسحاق و این‌که وی فرزند عمار بن موسی ساباطی باشد، باور داشته است، چرا‌که ممکن است قید «ساباطی» در گذر زمان و به عنوان توضیح نَسَبِ اسحاق‌بن‌عمار در حاشیه پاره‌ای از نسخه‌ها درج گردیده و به مرور زمان به متن نسخه‌های متأخر راه پیدا کرده باشد؛ پدیده‌ای که در بسیاری از موارد، به تحریف در عناوین راویان انجامیده است.
در پاسخ این تردید، به شکل فشرده می‌توان چنین گفت: از مقایسه میان نسخه‌های گوناگون فهرست شیخ‌طوسی چنین برمی‌آید که این کتاب، دو تحریر به دست شیخ‌طوسی داشته است، و ایشان در تحریر و نگارش دوم تغییراتی را در کتاب وارد کرده‌اند؛ علاوه بر آن، از مقایسه بین چاپ مورد بحث و دیگر چاپ‌های این کتاب می‌توان پی برد که نسخه علامه روضاتی، بیان‌گر نگارش و تحریر نخست می‌باشد. تفصیل این نکته را در مقاله‌ای مستقل درباره اسحاق بن عمار، پی خواهیم گرفت (إن‌شاء‌الله).
پس از روشن‌شدن این مطلب می‌گوییم: فهرست شیخ، یگانه منبعی است که دو مطلب را نسبت به اسحاق بن عمار ثابت می‌کند: 1. ساباطی‌بودنِ اسحاق بن عمار؛ 2. فطحی مذهب‌بودن وی.
1.. ر.ک: الفهرست، ص۳۹، پانوشت۳.
2.. ر.ک: مقدمۀ الفهرست، ص۱۰_ ۱۱.
