پایه یا پایههای این اختلاف، از بایستههای پژوهش درباره این راوی است که در ادامه سخن آن را از نخستین منابع فهرستی رجالی شیعه پیگرفته و سپس به دیگر منابع میپردازیم.
نجاشی، فهرستنگار پرآوازه شیعی، به گاه یادکرد از غیاثبنکلّوب، چنین میگوید:
غیاث بن کلّوب بن فیهس، له کتاب. أخبرنا ابنشاذان، عن العطّار، عن الحمیریّ، عن الحسن بن موسی، عن الخشّاب عنه.۱
شیخطوسی نیز در الفهرست اینگونه از او یاد میکند:
غیاث بن کلّوب بن فیهس البجلیّ، له کتاب عن _ إسحاقبنعمّار. أخبرنا أبوعبدالله، عن محمد بن علیّ بن الحسین، عن أبیه و محمد بن الحسن، عن سعد، عن الحسن بن موسی الخشّاب، عن غیاث بن کلّوب بن فیهس البجلیّ، عن إسحاقبنعمّار.۲
همو در کتاب رجال خویش و در باب «من لم یرو عن واحد من الأئمة علیهم السلام » چنین آورده است: «غیاث بن کلّوب بن فیهس البجلی، روی عنه الصفّار».۳
در نخستین نگاشتههای فهرستی و رجالی امامیه بیش از این درباره غیاث بن کلّوب، البته به عنوان یک مدخل مستقل، سخن گفته نشده است و این مقدار نه از چیستی مذهب وی نشان آشکار دارد و نه از وثاقت یا ضعف او؛ از همین روی، ابنداود حلی به گاه یادکرد از غیاث بن کلّوب، وی را «مهمل» میداند. بنگرید: «غیاثبنکلّوب بن فیهس البجلیّ ]جش، جخ[، له کتاب، ذکره مهملاً».۴
عبارت «ذکره مهملاً» در سخن ابنداود به عدم توثیق یا تضعیف اشاره دارد؛ آنچنان که سکوت در مذهب وی را نیز نشانه رفته است.
این فروگذاری و اهمال، دلیل مجهولالحال خواندن غیاثبنکلّوب از نگاه گروهی از دانشیان امامیه گشته است،۵ و همچنین عامل حکم به ضعف روایات وی در سخن
1.. رجالالنجاشی، ص۳۰۵، ش۸۳۴.
2.. الفهرست، ص۳۵۵، ش۵۶۲.
3.. رجالالطوسی، ص۴۳۵، ش۶۲۳۳.
4.. الرجال، ص۲۷۰، ش۱۱۶۳.
5.. ر.ک: رسائل، ج۱، ص۱۰۷؛ معالمالدین (قسمالفقه)، ج۱، ص۲۱۶؛ استقصاءالاعتبار فی شرحالاستبصار، ج۷، ص۸۶؛ ذخیرةالمعاد فی شرحالإرشاد، ج۱، ص۱۵۱.