گونه‌پژوهي پژوهش‌هاي فقه‌الحديثي خاورشناسان - صفحه 43

معنای تحنّث۱ » به دنبال یافتن جوهره معنایی این اصطلاح است. هم‌چنین کلمه «تحنّث» در شماری از احادیث مربوط به آغازه‌های بعثت حضرت‌محمد صلی الله علیه و آله و آغاز وحی بر ایشان نیز استعمال شده است؛ سنّت «تحنّث» در میان قریشیان عصر جاهلی رواج داشته است. لغت‌شناسان و شارحان حدیث، واژه «تحنّث» را به گونه‌های مختلف تبیین و تفسیر کرده‌اند و خاورشناسان اقوال متعددی در تبارشناسی ریشه کلمه «تحنّث» گفته‌اند. بازیابی مفهوم نخستین «تحنّث»، پژوهش‌گر را در دست‌یابی به حقیقت معنایی و باورهای مبتنی بر آن یاری خواهد رساند و در مطالعه و بررسی موقعیت بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله و حالات پیش از نبوت وی، مفید خواهد بود. از لحاظ تاریخی، «تحنّث» ریشه در آداب و سیره قریشیان دوره پیشااسلامی دارد و در فرهنگ و زبان عربی به معنای دوری‌گزیدن از مردمان برای خلوت معنوی به‌کار می‌رفته است. کلمه «تحنّث» در حدیثی در سیره ابن‌اسحاق _ ذیل بخش آغاز نبوت پیامبر صلی الله علیه و آله _ با اِسناد عبید بن عمر بن قتاده لیثی و وهب بن کیسان ثبت شده است؛ در صحیح بخاری نیز این حدیث به اسناد عایشه نقل شده است. حدیث عایشه از جهات بسیاری با حدیث منقول در سیره ابن‌اسحاق متفاوت است. آقای کیستر کوشیده است ابعاد فقه الحدیثی این حدیث را تبیین کند و زمینه‌های تاریخی و تأثیرگذاری آن در تحلیل حوادث بعثت نبوی و لحظات آغازین وحی را نمایان سازد. کیستر در دهه هفتاد به دلیل نگارش مقاله «جستاری در باب معنای تحنّث» مورد تقدیر قرار گرفت.
«در باب معنای احصان۲ » مقاله دیگری است از جان برتُن۳ که به معناشناسی اصطلاح «احصان» _ از اصطلاحات رایج در کتاب نکاح و طلاق _ در پرتو روایات تفسیری و آرای فقهی مذاهب اسلامی پرداخته است. بِرتُن، کوشیده است مسئله «احصان» را در فقه اسلامی با روش تاریخی و متن‌محور تبیین کند، که گاه رنگ توصیفی و گاه انتقادی به خود گرفته است. هرچند کلمه «احصان» در قرآن به کار نرفته است، لکن برخی از مشتقات آن، همانند «محصن» و «محصنه» در برخی از آیات به

1.. BSOAS، Vo۳۱، No۲، pp ۲۲۳- ۲۳۶.

2.. Journal of semitic studies، Vo ۱۹، pp ۴۷- ۷۴.

3.. John Burton. جان برتُن به مطالعات قرآنی و حدیثی علاقه‌مند است؛ كتاب معروف وی جمع قرآن است كه در آن نظریه جمع قرآن در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله را تأیید و اثبات كرده است.

صفحه از 47