النبی صلی الله علیه و آله قال لعلیّ: «هذا إمامکم بعدی فاسمعوا له و أطیعوا»1 فأنکر إبراهیم أن یکون ذلک أصیلاً و قال: إنما نعتمد علی خبر الغدیر و المنزلة.
این گزارش میتواند برای اثبات وثاقت یا دستکم ممدوحبودن ابراهیم بن مهزیار، مورد بررسی قرار گیرد.
مطلب دیگری که نویسنده المحیط نقل کرده، دیدگاه یکی از عالمان امامی درباره ناصر اطروش2 است. پیش از آن وی بر امامیه خرده میگیرد که چرا واضحات تاریخی را انکار میکنند و زید بن علی را از پیروان امام صادق علیه السلام میشمرند. سپس میافزاید: امامیه حتی پا را فراتر نهاده و ناصر اطروش را نیز _ که زیدیبودن او نیز برای زیدیان از مسلّمات بودهاست _ امامیمذهب قلمداد میکنند. وی مینویسد: «و قد رأیت کثیراً (کبیراً ؟) منهم یتجاوز عن زید بن علی فی هذا الحکم إلی الناصر للحقّ علیه السلام و یقول إنّه کان إمامیّاً و إنه ما کان یدّعی لنفسه الإمامة.»3 او سپس میگوید، وقتی سخن به اینجا برسد بهتر است در برابر این گونه افراد سکوت کرد. سپس سخن عالمی امامی را به عنوان اعتراف و شاهدی بر زیدیبودن ناصر اطروش گزارش میکند:
و رأیت بعض علمائهم یقول إنّی کنت أقول: إنّ الناصر علیه السلام کان إمامیّاً و ما کان یدّعی الإمامة لنفسه حتّی لا أحتاج [إلی]4 الوقیعة فی کبار أهلالبیت فقال لی بعض أصحابنا: لا تقل مثل هذا و انظر فی ما عمله5 من کتاب الإمامة6 حتی تعرف مذهبه و تعصبه علی هذه العصابة7 .
این گزارش میتواند برای ردیابی دیدگاههای متقدمان امامیه درباره مذهب ناصر اطروش مؤثر باشد.8
1.. برای نزدیک به این مضمون ر.ک: الغدیر، ج۲، ص۳۹۵ به بعد و منابع یادشده در آن.
2.. الحسن بن علی بن الحسن الاطروش، از چهرههای سرشناس قرن سوم که زیدیان او را امام مشهور خود میدانند، ولی دانشمندان شیعه او را امامیمذهب به شمار میآورند (دربارۀ او ر.ک: المصابیح، ص۶۰۲ به بعد، معجمالرجال، ج۵، ص۲۸ به بعد).
3.. المحیط، جزء دوم، ص۳۰.
4.. «إلی» در نسخه نیست.
5.. در نسخه: «علمته»آمده است.
6.. در نسخه: «المامة» یا نزدیک به آن به نظر میرسد.
7.. المحیط، ج۲، ص۳۰_ ۳۱.
8.. گفتنی است، نویسندۀ المحیط در کتاب خود منقولات بسیار فراوانی را از کتاب الإمامة ناصر اطروش گزارش کرده است که بخش مهمی از آن مربوط به اثبات فضایل امیرالمومنین علیه السلام و بخش دیگری منقولاتی در تأیید زیدیه است. از جمله در مجلد دوم همین کتاب، صفحه ۳۳ _ ۳۵ گزارشهایی مبسوط را از کتاب الإمامة مبنی بر حضور امام کاظم علیه السلام در قیام نفس زکیه (م ۱۴۵ ق.) و تأیید و حمایت امامصادق علیه السلام از قیام وی نقل کرده است که اینجا مجال نقل و نقد آن نیست.