^۱، به معنای شک آمده است ^۲. نیز در روایتی از حضرت رسول صلی الله علیه وآله به معنای آفات و گناه به کار رفته است ^۳. روایات در این باب در کتب روایی شیعه بسیار است که از آوردن همه‌ آنها خودداری کردیم.

تأویل

در این گفتار تأویل جزء توسعه معنایی شمرده شده است. در این جا نمونه‌هایی از تأویل در کلام ائمه را ذکر می‌کنیم. می‌دانیم که مرتبه‏ای از حقایق قرآن _ که فراتر از تفسیر است _ تأویل قرآن است. تأویل در عرف قرآن به معنای عاقبت امر، ارجاع به حقیقت شئ، تعبیر خواب به کار رفته است ^۴. و در نظر برخی از مفسران قدیمی به همان معنای تفسیر به کار رفته است؛ اما در دوران متأخر به برداشت‏‏هایی از قرآن اطلاق می‌شود که تناسبی با ظاهر لفظ ندارد ^۵. از این رو، تأویل قرآن به معنای برگرداندن کلام از معنای ظاهری به معنایی است که گاه شاهد و قرینه کافی برای آن در لفظ وجود ندارد. به عبارتی، می‌توان از بیان تأویلی به بیان باطنی نیز تعبیر کرد.
1. به عنوان نمونه‏ای از بیان باطنی می‌توان به تبیین واژگان در آیه (وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقُرَى الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا قُرًى ظَاهِرَةً وَقَدَّرْنَا فِيهَا السَّيْرَ سِيرُوا فِيهَا لَيَالِيَ وَأَيَّامًا آمِنِينَ)^۶ اشاره کرد. در روایتی که از امام باقر علیه السلام وارد شده که مراد از قرای مبارکه اهل بیت علیهم السلام‏، قرای ظاهری واسطه میان مردم و اهل بیت علیهم السلام (حاملان حدیث) و مراد از سیر، علم و دانش است ^۷.^۸ علامه طباطبایی بعد از ذکر این روایت، می‌نویسد:
این نوع برداشت، از مقوله تفسیر خارج است و در حوزه معنای باطنی قرآن جای می‌گیرد^۹.
2. در ذیل آیه (قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاء مَّعِينٍ)^۱۰، روایتی را علی بن جعفر، از برادرش موسی بن جعفر علیه السلام نقل می‌کند که به ایشان گفتم تأویل این آیه چیست، حضرت فرمودند:
إذا فقدتم إمامكم فلم تروه فماذا تصنعون؟^۱۱.
همان طور که دیده می‌شود، مثال امام در جامعه مثل آب است. حیات معنوی وجود انسان وابسته به وجود امام است. همچنین در روایتی از امام باقر علیه السلام از ماء به امام و از غور به غیبت امام از جامعه تأویل شده است. ایشان بعد از بیان این تأویل فرمودند: