روايات تفضيل در اصول الکافي، هم ساز يا ناسازگار - صفحه 83

برتري در مفعوليت؛ يعني اسم تفضيل مي‎رساند که فاعل داراي صفت زياده است، نه مفعول۱ مانند: «زيد افضل من عمرو» که در اين مثال، زيد از جهت فاعليت برتر از عمرو است‏‏.
همچنين بايد با «مِن» همراه شود تا افضليت را در مقايسه ميان دو چيز بيان کند.
قابل تأمل است که بايد «خير» در جمله به صورت صفت يا اسم قرار نگرفته باشد. در اين صورت است که مترادف با معناي «افضل» خواهد بود. از اين رو، شايسته است رواياتي چون «افضل العبادة» و يا «افضل الناس» با روايات«خير العبادة» و «خير الناس» سنجيده شود.

مجموعه روایات «افضل العبادة» با حدیث «خیر العبادة»

روایت «خیر العباده»

«... عن أَبِی عَبْدِ اللهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله : الِاسْتِغْفَارُ وَ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ خَیْرُ الْعِبَادَةِ، قَالَ اللهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ: فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا اللهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ»۲.
در این روایت، ابتدا استغفار و ذکر کلمه توحید، برترین عبادت شمرده شده است و سپس برتری آن به آیه شریفه «فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا اللهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ»۳ نسبت داده شده است. بدین ترتیب، علت برتری یافتن استغفار و ذکر کلمه توحید، در خود حدیث مستند شده است.

مورد اختلاف

حدیث بالا تنها با حدیث ششم از مجموعه روایات افضل العباده _ که در آن دعا برترین عبادت شمرده شده بود _ به دلیل اشتراک موضوع دچار دوگانگی ظاهری است.

بررسی

با کمی دقت می‏‏توان گفت استغفار، خود از مصادیق دعا به معنای عام آن است که در دامن آن می‏‏گنجد و منافاتی با دیگر عبادات هم نخواهد داشت.
همچنین باید گفت اختلاف میان دعا به عنوان «افضل العباده» و ذکر کلمه توحید به عنوان «خیر العباده» با در نظر داشتن معنای عام دعا قابل رفع است‏‏؛ زیرا دعا در لغت به

1.. صرف روان در حدیث و قرآن، ج۲، ص۷۹؛ نحو نمونه، ص۱۰۱.

2.الکافی، ج۲، ص۵۰۵، ح۵ و ۶ و ص۵۱۷، ح۲.

3.. سوره محمد، آیه۱۹.

صفحه از 87