دارد. علاوه بر اين، «رضايت»^۱ را نيز مي‏‏توان بر معاني آن افزود. به اين ترتيب، «احب» بيان‌گر محبوبيت يا رضايتمندي بيشتر نسبت به چيزي است. بر اين اساس، بايد «افضل» و «احب» را دو اعتبار جدا از هم دانست. اما مي‏‏توان گفت نسبت اين دو واژه به لحاظ مصداقي، به ويژه اگر به خدا و رسول تعلق يابد، يکي است؛ با اين توضيح که ممکن است از ميان نسب اربعه، نسبت تساوي داشته باشند. در اين صورت، سنجش نسبت مجموعه روايات «افضل الاعمال» با مجموعه احاديث «احب الاعمال» و مجموعه روايات «افضل العبادة» با مجموعه احاديث «احب العبادة» ضروري مي‏‏نمايد تا اگر «افضل»‏‏ها ‏‏و «احب»‏‏ها ‏‏متفاوت با هم ذکر شده باشند، در جمع ميان موارد، چاره سازي شود.

اختلاف مجموعه روایات «افضل الاعمال» با مجموعه احادیث «احب الاعمال»

در این زمینه، با توجه به تفکیک موضوع هر یک از روایات، تنها احادیث مربوط به «نماز اول وقت» و «ذکر کلمه توحید» در مجموعه افضل الاعمال و احادیث «دعا» و «ستایش الهی» در مجموعه احب الاعمال، به دلیل وحدت موضوعی _ که همگی به عرصه عبادات اخروی مربوط‌اند _ با یکدیگر متعارض می‏‏نمایند و شایسته بررسی و سنجش‌اند.

بررسی

اما در بررسی چهار حدیث فوق، می‎توان با استفاده از استخراج وجوه اشتراک میان آنها ‏‏به نتیجه رضایت بخشی دست یافت. اولین وجه اشتراک میان چهار روایت فوق، موضوع واحد آنهاست که ظاهراً عبارت است از اعمال عبادی استحبابی و دومین وجه، نکته‏‏ای است که با عنایت به آن، یک عمل عنوان «برترین» را به خود اختصاص می‏‏دهد و در همه موارد حضور دارد. این نکته همان روح عبودیت و فنای فی الله است؛ زیرا همان گونه که گفته شد، حمد و ستایش الهی، یکی از مقدمات دعا شمرده می‏‏شود. ذکر و ثنای الهی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در واقع نوعی دعا شمرده می‏‏شود؛ زیرا دعا مجموعه رفتارهایی است که مربوط به حوزه ارتباط انسان با خدا می‏‏شود. از این رو، می‏‏تواند گاه به صورت نماز نیز متجلی گردد.
بنا بر این، ضمن آن که میان این روایات تنافی وجود ندارد، باید اذعان داشت که این روایات در یک مجموعه و با یک معیار مشخص تعیین شده‌اند و در واقع، هر یک از این روایات مصداق و نمود برترین‏‏ها ‏‏در حیطه اعمال عبادی را بیان نموده‌اند و نماز اول وقت،