اقتباس؛ گونه‌اي از تجلي قرآن در نيايش معصومان عليهم السلام - صفحه 104

می‌دانی در این سفر برای من چه چیز از خوب و بد مقدر شده است و چه امتحانی در پیش دارم.
آن گاه این مدعای خودش را با اقتباس آیه‌ای و استناد به آن مستدل می‌سازد، می‌فرماید:
اللهم إنی خرجت فی سفری هذا بلا ثقة منی بغیرک، و لا رجاء یأوی إلا إلیک، و لا قوة أتكل علیها، و لا حیلة ألجأ إلیها إلا طلب فضلک. و ابتغاء رزقک، و تعرضاً لرحمتک، و سكوناً إلی حسن عبادتک و أنت یا إلهی أعلم بما سبق لی فی سفری هذا مما أحب و أكره، و لما أوقعت علی فیه قدرک و محمود بلائک، فأنت یا إلهی تمحو ما تشاء و تثبت، و عندک أم الكتاب1 اللهم صل علی محمد و آل محمد، و اصرف عنی فی سفری هذا كل مقدور من البلاء..2.

10. جری و تطبیق

در دعایی دیگر منسوب به امام صادق علیه السلام زمانی که منصور برای دومین بار ایشان را احضار کرد، پس از مناجات با خدا و اظهار توکل بر او، از خدا می‌خواهد که شر منصور را به خودش برگرداند و پیروزی او را تضمین کند. در پایان بار دیگر خدا را با نام «کافی» مخاطب ساخته و در مقام مناجات به مراتب لطف خدا به دو پیامبر بزرگ و نجات آنان از دو فتنه عظیم اشاره می‌کند و سپس با اقتباس چند آیه، ‏‏ازسویی به معرفی سیمای پیامبر و یارانش استوارش در جنگ احزاب و از دیگر سوی، به ضعف و زبونی و بی‌اثر بودن نقشه‏‏های دشمنان پیامبر در آوردگاه احزاب و غیر آن پرداخته است.‏‏ اقتباس آیات در این دعا به هنگام بروز حادثه پیش گفته به معنای جاری ساختن قرآن در بستر زمان و تطبیق مفاد آن بر اشخاص جدید و موقعیت پیش آمده است؛ ‏‏گویا امام علیه السلام می‌خواهد بفرماید: امام امتداد پیامبر و خط فکری همان،‏‏ و بنی عباس امتداد ابوسفیان‌ها و خط فکری همان امتداد شرک ولی در چهره نفاق است، می‌فرماید:
اللهم إنی أدرء بک فی نحره،‏‏ و أعوذ بک من شره،‏‏ و أستعینک علیه،‏‏ و أستكفیک إیاه،‏‏ یا كافی موسی فرعون،‏‏ و محمد صلی الله علیه و آله الأحزاب.‏‏ الذین قال لهم الناس إن الناس قد جمعوا لكم فاخشوهم فزادهم إیماناً و قالوا حسبنا الله و نعم الوكیل،‏‏ أولئک الذین طبع الله علی قلوبهم و سمعهم و أبصارهم و أولئک هم الغافلون،‏‏ لا جرم

1.. سوره رعد، آیه۳۹.

2.الصحیفه الباقریة الجامعه، دعای۲۱۰، ص۱۰۳.

صفحه از 108