کارکردهاي تطبيق در احاديث تفسيري - صفحه 114

ولی از جمله مواردی که می‌توان به آسانی، به عظمت و عمق روایات تفسیری اهل بیت علیهم السلام ، در مقایسه با منقولات تفسیری دیگران پی برد، روایاتی است که در بار‏‏ه تجسیم، رؤیت خداوند و یا انبیا و رسولان الهی آمده است.
در برخی از کتب تفسیری روایاتی است که متضمن اهانت نسبت به ساحت مقدس انبیای الهی، حتی پیامبر بزرگوار اسلام است؛ به گونه‌ای که برخی از علمای اهل سنت از نقل مستقیم آن پرهیز کرده‌اند؛ از باب نمونه در روایات متعددی از اهل سنت در تفسیر آیه «وَ تُخْفِی فِی نَفْسِکَ مَا اللهُ مُبْدِیهِ؛ (ای پیامبر) تو چیزی را در دل پنهان می‌کنی که خداوند آن را آشکار می‌سازد»، ۱ آمده است که این آیه در ارتباط با علاقه پیامبر به زینب بنت جحش، همسر زید بن حارثه، پسر خوانده‌اش است.
عبد الرزاق صنعانی در این باره از قتاده نقل می‌کند:
جاء زید الی النبیّ صلی الله علیه وآله فقال: إنّ زینب اشتدّ علیّ لسانها و أنا أرید أن أطلّقها، قال له النبیّ صلی الله علیه وآله : اتق الله و أمسک علیک زوجک، و النبیّ یحبّ أن یطلّقها و یخشی قالة النّاس أن أمره بطلاقها فأنزل الله: «وَ تُخْفِی فِی نَفْسِکَ مَا اللهُ مُبْدِیهِ وَ تَخْشَی النَّاسَ وَ اللهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ»؛۲.
زید نزد پیامبر آمد و عرض کرد: زینب نسبت به من درشت‌گو شده است. از این رو،‏‏ من تصمیم دارم وی را طلاق دهم. پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: تقوای الهی پیشه کن و همسرت را نگه‌دار؛ در حالی که پیامبر در دلش دوست داشت زید همسرش را طلاق دهد (تا خودش با زینب ازدواج کند)، ولی از سخن مردم می‌ترسید که بگویند پیامبر به زید، دستور طلاق داده است. آن گاه این آیه نازل شد که: در دل پنهان می‌کنی آنچه که خداوند آن را آشکار می‌سازد و از مردم می‌ترسی، در حالی که خداوند سزاوارتر است تا از او بترسی.
با آن که مضمون این روایت هیج سنخیتی با مبانی اعتقادی اسلام ندارد، ولی در کتب تفسیری به صورت گسترده از ابن عباس و قتاده نقل شده است.
ابن حجر عسقلانی نیز در این باره می‌نویسد:
وردت آثار اخری أخرجها ابن ابی حاتم و الطبری و نقلها کثیر من المفسرین لا ینبغی التشاغل بها؛

1.. سوره احزاب، آیه۳۷.

2.. تفسیر عبد الرزاق، ج۳، ص۱۱۷؛ المعجم الکبیر، ج۲۴، ص۴۱.

صفحه از 135