خاندان بابويه در كتاب «نقض» - صفحه 303

ليست شاگردان شيخ طوسى، از او نام مى‏برند. شيخ نمازى شاهرودى، او را از مشاهير شاگردان شيخ طوسى و «ثقه جليل فاضل نبيل» خوانده است. او تأليفات شيخ طوسى را بر وى قرائت كرده و آثارى در حديث و اعتقادات، به زبان فارسى و عربى به نگارش درآورده است. ۱
وى برادر اهل علمى به نام ابو ابراهيم اسماعيل بن محمّد(م‏500ق) دارد كه او نيز از شاگردان شيخ طوسى بود. ۲ شيخ حرّ عاملى در أمل الآمل، او را با عنوان «الشيخ الثقة» ترجمه مى‏كند. ۳
مرحوم محدّث اُرموى در يكى از تعليقاتش مى‏گويد:
... و مراد از ابو طالب بابويه، پسر عمّ منتجب الدين است كه وى در فهرست، او را چنين ترجمه كرده است: الشيخ الثقه ابو طالب اسحاق بن محمّد بن الحسن بن الحسين بن بابويه قرأ على الشيخ الموفّق أبى جعفر جميع تصانيفه و له روايات الأحاديث و مطوّلات و مختصرات فى الإعتقاد عربيّه و فارسيّه أخبر بها الشيخ الوالد موفّق الدين عبيداللَّه بن الحسن بن الحسين بن بابويه عنه ۴. ۵
عبد الجليل، متنى را نقل مى‏كند كه گوياى آن است كه نويسنده سنّى نيز وى را از عالمان عصر خود دانسته است. سخن وى اين چنين است:
و در رى، هر كه را دعوى دانشمندى از اينها كردى، چون حسكا بابويه و بوطالب بابويه و... . ۶
نويسنده سنّى، ابو طالب بابويه را در شمار واضعان مذهب تشيّع معرفى كرده است. عبد الجليل، ذيل اين ادّعا مى‏گويد:
امّا جواب اين كلمات كه هر عاقل كه اندك مايه آگاه باشد از علم تواريخ و آثار و اسامى رجال و آن علومى كه بدان متعلّق است، چون در اين اسامى،

1.مستدركات علم رجال الحديث، ج‏۱، ص‏۵۸۰.

2.معجم رجال الحديث، ج‏۳، ص‏۲۳۲ .

3.أمل الآمل، ج‏۲، ص‏۳۲ .

4.تعليقات نقض، ج‏۱، .ص‏۱۵۰ .

5.الفهرست، منتجب الدين، ص‏۳۳ .

6.نقض، ص‏۱۴۲.

صفحه از 314