ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 89

عمرو بن عبيد نسبت مى‏دهد .۱ در موضعى ديگر ، ابو الحسن اشعرى شاگرد بو هاشم و داماد بو على جبايى را معتزلى دانسته است‏۲ و در جايى ، معتزله را از جمله فرقه‏هاى پيرو فقه ابو حنيفه و عدلى مذهب معرفى نموده است .۳
همچنين ايشان در بيان عقايد خاصّ اين فرقه ، در چندين جا به اين مضمون ، اشاره كرده كه : «گويند : همه كفر و معاصى و بدعت‏ها و ضلالت‏ها ، به قضا و قدر خداى تعالى باشد» .۴
يا در جاى ديگر ، در جواب اين گفته نوسنّى كه مى‏گويد : «مجبّره را با معتزله در امامت موافقت است» مى‏گويد : «معتزله ، على را بر بو بكر و عمر تفضيل دهند در علم و سبقت ، خلاف مذهب خواجه» .۵
و در جاى ديگر ، در جواب نوسنّى كه گفته : «شيعه با معتزله موافقت كرده‏اند و صفات خداى را انكار كرده‏اند و او را خالقِ لم يزلى و رازقِ لم يزلى و سميع و بصيرِ لم يزلى و متكلّمِ لم يزلى و مريدِ لم يزلى نگويند و گويند : سميع و بصير است به معنى عالم و قادر ، و علم و قدرت را خود منكر باشند و گويند : مريد افعال خويشتن است نه مريد افعال ما ، و بيناست به شرط وجود مرئيّات ، و سميع است به شرط وجود مسموعات و هم چنين . و متكلّم است يعنى خالق كلام است و رازق آنگه بود كه رزق آفريند و مدرِك آنگه بود كه مدرَك آفريند . و مذهب اهل حق، آن است كه او هميشه بر صفات كمال بود ، هميشه خالق و رازق و عالم و متكلّم و قادر و غنى و سميع و بصير بود ...» گفته است : «اگر شيعه با اين عقيده معتزله موافق است ، از سوى عقل و نظر است ، نه با همه عقايد آن فرقه ... » .
او سپس به بيان عقيده شيعه در خصوص صفات خدا به صورت مبسوط

1.همان ، ص ۲۶ .

2.همان ، ص ۱۸۸ .

3.ر.ك: همان ، ص ۱۰۵ و ۴۵۷ - ۴۵۸ .

4.ر.ك: همان ، ص ۶۵ ، ۴۳۱ ، ۴۹۶ ، ۵۰۶ و ۵۵۰ .

5.همان ، ص ۲۵۴ .

صفحه از 120