ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 75

مرحوم عبد الجليل در جايى از كتاب نقض ، به بيان مختصرى از زندگى‏نامه حسن صبّاح به عنوان پايه‏گذار اين مذهب مى‏پردازد و مى‏گويد كه او در روده (از مناطق شهر رى) در كوى «صوفى» دبير استاد عبد الرزّاقِ بيّاع ، خانه داشت و همكار تاج الملك مستوفى مجبّر بود . او همچنين تاريخ تأسيس اين مذهب را به هشتاد سال قبل از زمان كتابت نقض ، برگردانده و سپس حسن صبّاح را مجبّرِ مجبّر زاده معرفى نموده است .۱
او در جاى ديگر ، به ذكر برخى از پيروان معروف حسن صبّاح پرداخته است كه از آن جمله عبارت اند از :
يك . ده دارك بوالغنائم ، دروگر اصفهانى مشبهّى كه دعوت صبّاح را اوّلين بار او قبول كرد .
دو . عطّاش اقرع ، مقيم دژ كوه ، كه پدرش پارسى ، ولى خود اصفهانى بود .
سه . بُلفتوح گورخر ، امام جماعت شهر قزوين ، مفتى هشتاد ساله و مدرّس كه از شاگردانش حسنِ وكيلان بود . نام اصلى او ابو الفتوح حسن بن عبد الملك همدانى و از نسل حمدانِ گبر (وزير يزدجرد شهريار) است . قرمط بن حمدان، پسر او بود كه امام صادق عليه السلام او را به زنديق و ملحد معرفى نموده است و عمر عبد العزيز ، او را به دار آويخت.
مصنّف در جايى از كتاب خود ، در مورد ابو الفتوح گفته است :
اين بُلفتوح ، به يك روز كمتر از پنجاه فتوى ننوشتى و شاگردان را در اطراف عالم به شهرهاى مجبّران فرستادى تا به آخر كار كه الحادش ظاهر شد ... به گواهى خواجه امام عبد الحميد بن عبد الكريم كه معتبر بود و مجتهد بود در اصحاب بو حنيفه ، الحاد برين بُلفتوح درست شد و او را از جوامع و محافل و درس و فتوى و احكام دينى مجهور و ممنوع كردند و... . ۲
چهار . بزرجميد (بزرگ اميد) ، نايب حسن صبّاح ، از ولايت اندجه رود (مراد اندجرود) كه «ناحيه مجبّران و مشبّهيان بود در عهد اوّلين» .

1.ر.ك: نقض ، ص ۱۲۴ .

2.همان، ص ۱۲۴ - ۱۲۵.

صفحه از 120