ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 72

بودند در آن روزگار به او تولّا كردند كه طبعى و خاطرى نيكو داشت ... .۱
و در جايى ديگر به دو عقيده مهم دندانيان چنين اشاره مى‏كند :
1 . خداى تعالى جسيم است و شكل و صعود دارد و نزول كند و چون بر عرش مقيم باشد ، پايى به شرق دارد و پايى به غرب و خايه‏اش چند كوه احد است .
2 . خداى تعالى ، هر شبِ آدينه ، بر خرى نشيند و به زمين فرود آيد و در مساجد مشبّهه نزول كند و طعام و شراب خورد و خرش را علف بايد و پيش از انقلابِ صبح ، با عرش شود .۲
او همچنين در جايى از كتاب ، در مقام شمارش برخى از اسماعيليان - كه از آنها به عنوان ملاحده نام مى‏برد - ، به بعضى از نواده‏هاى ميمون قدّاح اشاره مى‏كند كه خود را قرمطى مى‏خواندند .۳ اين قرامطه ، از پيروان حمدان قرمط هستند كه بيشتر ايرانى بودند و فتوحات زيادى كردند و كوفه را غارت نمودند و چند هزار حاجى را كشتند . نيز گفته شده است كه : آنها زيارت كعبه را بت پرستى مى‏دانستند .۴

3 . باطنيّه (بواطنه)

باطنيّه، به عموم فرقه‏هايى اطلاق مى‏شود كه اعتقاد دارند هر چيزى و يا هر عملى ، ظاهرى و باطنى دارد و اصل ، در آيات و احاديث و دستورهاى شرعى ، باطن آنهاست و اطاعت از ظواهر آنها ، واجب نيست . براى مثال ، باطن نماز را اطاعت از مولا ، باطن زكات را بذل و بخشش مال براى امام ، باطن روزه را خاموشى از فعل خدا و عيوب مولا و اطاعت محض ، و باطن حج را رفتن به نزد امام و زيارت او دانسته‏اند . برخى از آنها ، صدور همه محرّمات الهى را صرفاً به جهت تبرّا از دشمنان دانسته و بر جاى آوردن آنها را حرام واقعى نمى‏دانند . همچنين اين فرقه ، معجزات انبيا و وجود ملائكه و ابليس و ديگر مجرّدات را انكار مى‏كنند و پيغمبران الهى را محبّ رياست و

1.همان ، ص ۳۱۴ و ۳۱۵ .

2.همان ، ص ۳۰۶ .

3.ر.ك: همان ، ص ۳۱۷ .

4.تاريخ و عقايد اسماعيليّه ، ص ۳۸ و ۱۳۷ - ۱۳۹ .

صفحه از 120