به چند قرن گذشته برمى‏گردد و پايه‏گذارى آن را به ملّا محمّدامين استرآبادى (م 1033 ق) نسبت مى‏دهند كه او در كتابش الفوائد المدنيّة، عليه شيعه اصوليّه قلم زده است و پس از تقريباً دو قرن كشمكش ميان آنها با اصوليّه ، سرانجام در زمان آقا محمّدباقر بهبهانى ، به همّت او ، بساط اين فرقه از ممالك شيعه برچيده شد .
دسته دوم ، اخباريّه قديم هستند كه مرحوم عبد الجليل نيز از آنها نام مى‏برد و بسيارى از اتّهامات نوسنّى را به آنها منتسب مى‏كند و چهره شيعه اصوليّه را از آنها برى مى‏داند. از گفته‏هاى مصنّف چنين بر مى‏آيد كه آنها حداقّل قبل از قرن ششم هجرى در بلاد مختلف اسلامى ، شناخته شده بوده‏اند و عقايد غلوآميز فراوانى هم داشته‏اند و مصنّف ، گاهى از آنها به عنوان حشويّه و يا غلاة نيز نام برده و به بيان برخى از تفاوت‏هاى مهمّ ميان آنها با مكتب اصولى شيعه پرداخته است . ^۱
براى نمونه ، در جايى از كتاب ، مصنّف در جواب شبهه نوسنّى كه گفته است : «روافض ، على را از انبيا بهتر مى‏دانند» مى‏گويد :
... [اين مسئله‏] اعتقاد شيعه اصوليّه نيست ؛ بلكه بهرى از حشويّه و اخباريّه در سلف ، اين عقيده را داشته‏اند و اين ، مذهبى مردود و نامقبول و سخن بى‏دليل و بى‏فايده است ، بلكه اصوليه مى‏گويند : همچنان كه مصطفى بهتر است از هر يكى از انبيا ، علىّ مرتضى بهتر است از هر يك از اوصيا ... .^۲
يا در جايى ديگر ، در جواب نوسنّى كه مى‏گويد : «رافضى بر سنّت مصريان ، دو روز قبل از رمضان روزه گيرند و دو روز مانده به فطر، افطار كنند»، اين گونه سخن مى‏گويد:
زهّاد و عبّاد شيعه، بيش‏تر از رمضان روزه در گيرند، امّا نه به نيّت ماه رمضان... و در روز عيد، روزه بگشايند... بلى ، جماعتى اخباريّه كه خويشتن را شيعت خوانند ، اين معنى مذهب ايشان بوده است و از ايشان ، بسى نمانده‏اند و گر جايى باشند ، اين معنى ، پنهانِ اصوليان كنند كه علم