گذرى بر ابعاد حيات فرهنگى - تمدّنى شيعيان در تاريخ اسلام، به روايت عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 33

پنج. دهخدايان؛ ۱
شش. نقيبان؛ ۲
11. معماران. ۳
12. ثروتمندان و اشراف. ۴
13. شاعران. ۵
در بحث طبقه سياستمداران، عبد الجليل با يادكرد نام مشهورترين آنها كوشيده كه اقدامات مهم ايشان را ذكر كند و اين اقدامات، شامل بناهاى عام المنفعه، چون بيمارستان، راه و ... و نيز بناهاى علمى، چون مدارس و بناهاى مذهبى، چون مساجد و جوامع و بناهاى خاص شيعى، چون بُقاع متبرّكه امامان شيعه در عراق و حجاز مى‏شود.
عبد الجليل نشان مى‏دهد كه انديشه تشيّع و شيعيان از آغاز اسلام حضور داشته و تداوم تاريخى يافته‏اند. آنها هرگز به صورت فرقه‏اى جدا از پيكره اصلى جامعه اسلامى نزيسته‏اند؛ بلكه بخشى از آن به شمار آمده‏اند. اين گروه، با حفظ عقايد خود و دفاع عقلانى و استدلالى از آنچه صحيح مى‏دانسته‏اند، به تعامل با اكثريت اهل سنّت پرداخته‏اند. آنها با رويه مسالمت‏آميز خويش و دورى گزيدن از فرقه‏هاى تندرو و عقايد ساختارشكن، در دل فرهنگ اسلامى زيسته‏اند. گسترش جمعيت ايشان توانسته براى آنها شهرها و آبادى‏هاى پُرجمعيت به ويژه در ايران و عراق و بخش‏هايى از شام به وجود آورد. آنها هم‏چنين به جز رده خلافت كه تقريباً در اكثر تاريخ اسلامى، به طور مداوم در اختيار اهل سنّت بوده است (مگر دوره كوتاه امام على عليه السلام در ديگر طبقات ادارى جهان اسلام همچون مناصب سلطنت، وزارت، ولايت شهرها، قضا، نقابت، حسبه و... حضور داشته‏اند و در سده‏هايى چند هم توانسته‏اند سلسله‏هاى مستقل به وجود آورند.

1.همان جا.

2.همان، ص‏۲۲۳.

3.همان، ص‏۲۲۴.

4.همان، ص‏۲۲۵-۲۲۶.

5.همان، ص‏۲۲۷-۲۳۲.

صفحه از 34