گذرى بر ابعاد حيات فرهنگى - تمدّنى شيعيان در تاريخ اسلام، به روايت عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 26

3. روزه‏داران سه ماهه و ايام شريفه‏

سنّت روزه نيز از ديگر فرايض مهم اسلامى است كه هر مسلمان به انجام دادن آن شناخته مى‏شود. عبد الجليل با عبارت انتخابى خود نشان مى‏دهد كه شيعيان، نه تنها هم‏چون مسلمانان ديگر به روزه واجب در رمضان پايبندند، بلكه سنّت روزه‏هاى مستحبى را در دوماهِ مانده به رمضان (يعنى رجب و شعبان) نيز و ديگر روزهاى مبارك (ايّام شريفه) به جاى مى‏آورند و چنان كه گروهى از آنها به انجام اين عبادات شهره‏اند.

4. نمازگزاران به شب‏

نماز شب نيز از ديگر سنن استحبابى معروف در ميان مسلمانان و معمول در ميان اهل عبادت بوده است. اين كه عبد الجليل از نمازگزاران نمازهاى واجب ياد نكرده و از نمازگزاران نافله شب ياد مى‏كند، درصدد نشان دادن تعبّد شيعيان به آداب و خاص و گاه دشوارى چون نماز شب بوده تا خواننده او، خود درك كند كه شيعيان به خواندن نمازهاى واجب عمومى و مرسوم چه اندازه پايبند بوده‏اند.

5. اهل بيوتات‏

اين طبقه كه از سادات و وابستگان به اهل بيت عليهم السلام بوده‏اند و مهاجرت آنها به شهرهاى گوناگون از جمله قم به فراوانى رخ داده است، چهره معنوى فوق‏العاده‏اى به اين شهر بخشيده‏اند. عبد الجليل با ذكر واژه بيوتات، از تداوم نسل سادات در قم و نيز اعتبار و عزّت ايشان در ميان مردم، مى‏خواهد از تداوم معنويت در ميان مردم و نيز علاقه ويژه آنها به ساداتْ خاندان رسالتْ پرده برداشته و اين را دليل ديگرى بر رونق فرهنگ اسلامى در شهر شيعه‏نشين قم قرار دهد.

6. عبادت سحرگاهى‏

در اين عبارت نيز عبد الجليل زيركى از خود نشان داده است. از حضور فرهنگ اسلامى به صورت يك رسم پياپى در سحرگاهان - كه يكى از زمان‏هاى معمولِ خوابيدن براى مردمان هر شهر است - در قم ياد كرده و با اين عبارت دقيق، هم عمق و

صفحه از 34