گذرى بر ابعاد حيات فرهنگى - تمدّنى شيعيان در تاريخ اسلام، به روايت عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 22

نشان دهد و هم كيفيت بالاى دروس و تدريس آن در مدرسه را كه در بيرون مورد پذيرش قرار مى‏گرفته‏اند.

3. متخصّصان علوم‏

در كنار آنچه گفته شد، عبد الجليل از متخصّصان رشته‏هاى مقبول و معروف روزگار خود در شهر قم چنين ياد كرده است:

يك. مُقريان فاخر

علم قرائت، از علوم ويژه قرآنى به شمار مى‏آيد كه از آغاز نزول قرآن كريم، مورد توجّه مسلمانان بوده است و مى‏توان آن را نخستين علم اسلامى دانست كه با توجّه به تفاوت در قرائت بعضى از واژگان قرآنى، آرام آرام، قرائات سبعه مقبول شد و بخشى از دانش‏پژوهان مسلمان هم در روزگار بعدى، كوشش خود را صرف آموختن اين دانش و تسلّط بر آن مى‏كردند. واژه مقريان فاخر - كه عبد الجليل از آن ياد مى‏كند - نشان دهنده رونق اين دانش در ميان شيعيان و پيدا شدن طبقه‏اى به نام قُرّاء در ميان شيعه دارد. عبد الجليل اين قاريان را به صراحت، عالم به علم قرائت‏هاى سبعه توصيف مى‏كند.

دو. مفسّران عالم به منزّلات و مؤوّلات‏

دومين دانش اسلامى در رتبه پس از علم قرائت، علم تفسير است. اين دانش هم از همان دوران پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آرام آرام مورد توجّه قرار گرفت و بعضى از صحابه هم‏چون امام على عليه السلام و عبد اللَّه بن عبّاس بدان شهرت يافتند. عبد الجليل با زيركى ويژه خود در كوتاه‏ترين واژگان، هم ميزان توجّه شيعيان را به قرآن با اِخبار از وجود طبقه مفسّران در ميان آنها نشان داده است و هم با آوردن واژه منزَّلات، دانش اين مفسّران به علم اسباب نزول را - كه از مهم‏ترين دانش‏هاى وابسته به علم تفسير است و مفسّران اهل سنّت در آن مهارت داشته‏اند - در ميان شيعيان مفسّر، يادآور شده است. وى سپس با واژه مؤوّلات، از علم التأويل - كه از دانش‏هاى اختصاصى رايج در ميان شيعيان بوده -

صفحه از 34