ابو هاشم جعفرى مى‏گويد: از امام جواد پرسيدم: واحد به چه معناست؟ ايشان فرمود:
الَّذى اجتِماعُ الألسُنِ عَلَيهِ بِالتَّوحِيدِ كَما قالَ عزّوجلّ:(وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّه)^۱؛^۲
[واحد،] آن است كه همه زبان‏ها در اقرار بر يگانگىِ خداوند، اتّفاق دارند. همان گونه كه خداى عزّوجلّ مى‏فرمايد:(اگر از آنان سؤال كنى كه خالق آسمان‏ها و زمين كيست؟ مى‏گويند: خدا).
امام جواد عليه السلام همين مطلب را در حديثى ديگر به اين صورت بيان مى‏كند:
المُجتَمَعُ عَلَيهِ بِجَمِيعِ الألسُنِ بِالوَحدانِيَّةِ؛^۳
[واحد يعنى آن كه‏] همگان با همه زبان‏ها بر وحدانيت او اتّفاق دارند.

ب. اقسام توحيد

توحيد در كتاب‏هاى اعتقادى، به توحيد ذاتى، صفاتى، افعالى و عبادى تقسيم مى‏شود. توحيد به مناسبت مقابله با شرك، ناظر به فعل بندگان است. بندگان، عموماً به دليل تفكّر وتعقّل در ذات خدا، به شرك گرفتار مى‏شوند. گاهى نيز اين ابتلا از ناحيه عدم درك صحيحِ اوصافى پديد مى‏آيد كه در قرآن و روايات در باره خداى متعال وارد شده است؛ اوصافى همچون: سميع و بصير بودن. اثبات امورى مانند: داشتن دست و صورت و ... براى خداوند متعال نيز اين چنين است.

يك. توحيد ذاتى‏

مقصود از توحيد ذاتى، آن است كه خداى تعالى «احدى المعنى» است و از هر گونه تركيب و تجزيه، منزّه و مقدّس است و هيچ مِثل و همتايى ندارد.
عبد الجليل قزوينى در اين باره مى‏نويسد:
آنچه ظاهر و معلوم است از مذهب شيعه اصوليه، پوشيده نيست كه خداى