تبلور سنّت نبوى در سيرت ولايى يا آراى صحابى؟ - صفحه 61

استوارى رفتار امامان علیهم السلام با ديگر اصحاب به‌روشنى معلوم مى‌گردد. بعضى از امتيازات روش علمى امامان علیهم السلام چنين است: نگارش به محض صدور و سفارش بدان، ثبت با اسناد، احتياط در پاسخگويى با بهره‌گيرى از منابع مكتوب، ارائه منبع و كيفيّت استفاده، تخطئه رأى و...
اين ويژگيها در روش اصحاب، يا وجود ندارد و يا اندك است. از جهت ديگر، با آنكه برخى منابع علمى امامان علیهم السلام با اصحاب مشترك است، ليكن توانمندى و مقدار استفاده‌شان با اصحاب قابل مقايسه نيست. پاره‌اى از منابع علوم نيز ويژه هر گروه است. در حالى كه امامان علیهم السلام از منابعى اختصاصى مانند كتاب على علیه السلام، جفر، جامعه و مصحف فاطمه علیها السلام بهره برده‌اند. اصحاب، احيانآ از بعضى نوشته‌هاى محدود و يا از منابعى چون رأى و اهل كتاب در سطح وسيع استفاده كرده‌اند. لذا مى‌توان گفت عمده تفاوت ميراث دينى مذهب اهل بيت علیهم السلام با ميراث اصحاب، به همين منابع متفاوت برمى‌گردد.
3. طهارت و پاكى امامان علیهم السلام در سيره آنان به گونه‌اى روشن جلوه‌گر است كه عامّ و خاصّ بدان اعتراف دارند، در صورتى كه رفتار اصحاب، جز با انواعى از تأويل و توجيه، پذيرفتنى نمى‌نمايد.
على علیه السلام به عنوان نخستين صحابى و پدر امامان اهل بيت علیهم السلام از كودكى با پيامبر صلی الله علیه و آله همراه بود و به دست ايشان تربيت شد. استعداد فوق‌العاده، تربيت نيكو، سبقت در اسلام و شدّت ملازمت با پيامبر صلی الله علیه و آله، از آن جناب چهره‌اى ساخت كه پيامبر، به امر خداوند، ايشان را باب مدينه علم نبوى دانست. عموم مردم به ايشان نياز داشتند و ايشان از همگى آنان بى‌نياز بود. ۱ برخلاف بسيارى از اصحاب، نداشتن سابقه شرك، امكان هرگونه شبهه نسبت به صحت سيره حضرتش را منتفى ساخته است.
سيره هماهنگ و متناسب امام ـ به‌رغم دگرگونى اوضاع ـ و انطباق آن با قرآن و

1.رك: رحمانى همدانى، ص ۱۳۵ از قول خليل‌بن احمد فراهيدى

صفحه از 67