سبب نزول است؟ و فهم آیه وابسته به دانستن سبب نزول است؟
اگر آیه را بدون توجه به سیاق معنا كنیم، به شناخت سبب نزول نیازمند خواهیم
بود و سبب نزول از برداشت غلط جلوگیری می‌كند؛ ولی توجه به سیاق، این نیاز را
بر طرف می‌كند. در این آیه نفی جناح و بی‌گناهی به طور أكید، مشروط به تقوا و ایمان و عمل صالح و نیكو كاری شده است؛ در حالی كه شرب خمر و استمرار آن با توجه به آیه حرمت آن، با این شرایط ناسازگار است. نزول این آیه پس از تأكید بر تحریم خمر و قمار و توصیه به اطاعت از خدا و پیامبرش(آیه«90- 92) دلیل روشنی بر نگرانی بعضی مؤمنان نسبت به حال سابق خود یا دوستان شهیدشان است. تعبیر «فیما طعموا» با صیغه گذشته، حال سابق را مشمول عفو و مغفرت الهی می‌داند. از این‌ها گذشته، شواهد تاریخی حاكی از آن است كه تحریم خمر در مکه بوده و مخاطبان مكه حرّمت خمر را فهمیده بودند.۱
آورده‌اند كه:
كان النبی صلی الله علیه و آله یدعو الخلق إلی الله وحده لاشریك له و كان ابوجهل یقول للناس: «إنّّّه کذّاب یحرم الخمر و یحرم الزّنا».۲.
نیز آورده‌اند:
اعشی بن قیس _ كه قصیده‌ای در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله ساخته بود _ به مكه آمد تا مسلمان شود. چون وارد شد، ابوجهل و ابوسفیان به او گفتند: محمد خمر را حرام كرده است، اعشی منصرف شد و سال بعد مراجعت كرد و مسلمان شد.۳.
بنا بر این، چگونه ممكن است با وجود تحریم خمر در مکه و تأکید و تکرار آن در سوره‌های متعدد، و اجرای حد در مقابل شارب خمر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله، صحابه با استناد به آیه مزبور حكم به اباحه خمر كرده باشند تا سبب نزول این آیه در پاسخ به آنها ضروری باشد؟
آیا تمسک به این آیه جز بهانه‌ای برای توجیه عمل حرام والی بحرین و تلاش برای دور کردن تازیانه عقوبت از خود چیز دیگری می‌تواند باشد؟
1.. المیزان، ج۶، ص۱۲۷.
2.. الإلتفات، ج۱، ص۶۹؛ الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۴، ص۴۶
3.. همان، نیز ر.ک: سیرة ابن هشام، ج۲، ص۲۵
