روش‌شناسي آراي حديثي علامه عسکري در بوته سنجش با تأکيد بر معالم المدرستين - صفحه 181

گستره منابع مورد استناد در هر موضوع

با نگاهی گذرا به آثار علامه عسکری می‌توان فهمید که ایشان در نگاشته‌های
خود جست و جوی گسترده‌ای به عمل آورده، از منابع و مصادر فراوانی استفاده کرده است. کتب لغت و ادب، مصادر تاریخ، انساب و رجال و کتاب‌های روایی و تفسیری از جمله منابع مورد استفاده عسکری در پژوهش‌های حدیثی بوده است. ایشان هنگام بررسی و طرح یک مسأله، با دقت منابع مورد استناد خود را شناسایی و سپس با ذکر مشخصات کتابشناختی آنها را معرفی می‌کرد. فراوانی استفاده علامه از منابع و مآخذ روایی به قدری است که گاه برای اثبات یک ادعا و یا تأیید یک موضوع به هیجده کتاب استناد کرده‌اند.۱ این نکته به ظاهر ساده، هنگامی اهمیت می‌یابد که در نظر بیاوریم كه در زمان نگارش این آثار، استفاده از امکانات پیشرفته امروزی مانند رایانه و اینترنت چندان مقدور نبوده است و این، نشان از کثرت تتبع و گستره اطلاع ایشان از مصادر و مآخذ فرقین دارد.

ارائه اطلاعات مفید در باره شخصیت‌ها

یکی دیگر از ویژگی‌های علامه عسکری، ارائه اطلاعات تکمیلی و مفید در باره شخصیت‌هایی است که در جریان بحث از آنها نام برده شده و یا در باره‌شان اظهار نظر كرده است. این توضیحات _ که بیشتر در پاورقی آورده شده است _ شامل مشخصات خانوادگی، تاریخ تولد و وفات، ویژگی‌های بارز و نکات برجسته‌ای است که با استناد به مصادر مادر و معتبر تاریخی ارائه گردیده است؛ به عنوان مثال ایشان در ذیل نام «عبد الله بن عمر» می‌نویسد:
عبدالله بن عمر بن خطاب، مادرش زینب، دختر مظعون است. رسول خدا صلی الله علیه و آله او را به علت كمی سن از شركت در جنگ احد بازداشت، ولی در بقیه جنگ‌های آن حضرت شركت داشت. از عبدالله روایات بسیاری در تعریف و ستایش خود و پدرش نقل كرده‌اند. او به مدت شصت سال بعد از پپغمبر و در موارد مختلف فتوا داده است. می‌گویند: او مردی خوش سخن بود، ولی فقیهی قابل نبود. در هیچ‌یك از جنگ‌های امیرالمومنین علیه السلام شركت نكرد، ولی به هنگام مرگ اظهار پشیمانی می‌كرد و می‌گفت: از گذشته خود پشیمان نیستم، مگر این كه به همراه علی بن ابی طالب با فئه باغیه

1.. همان، ج۳، ص۳۴.

صفحه از 184