آنان واداشت.¹

روش شناسی مکتب خلفا در جعل و تحریف

یکی از ابتکارات علامه عسکری در زمینه شناخت احادیث ساختگی و تحریف شده، معرفی روش‌هایی است که مکتب خلفا در تحریف و تغییر سنت پیامبر صلی الله علیه و آله از آنها بهره بردند. این شیوه‌ها _ که در كتاب معالم المدرستین تحت عنوان «سیاست‌های مکتب خلفا در تحریف و کتمان» مطرح شده است _ حاوی نمونه‌هایی است که علامه عسکری آنها را از لابه لای متون تاریخی برون کشیده، مورد نقد و بررسی قرار داده است.

تبدیل بخشی از حدیث به کلمه‌ای مبهم

یكی از انواع پرده پوشی و كتمان مکتب خلفا، حذف قسمتی از حدیث پیغمبر و تبدیل آن به كلمه‌ای گنگ و مبهم است؛ مانند آنچه که طبری و ابن كثیر در تفسیر آیه و انذر عشیرتك الاقربین در خبر دعوت پیامبر از بنی هاشم انجام دادند. آن دو، بخشی از سخن پیغمبر صلی الله علیه و آله در باره علی علیه السلام را که فرموده بود: «و وصیّی و خلیفتی فیکم» حذف كرده، به جای آن «كذا و كذا» گذاشتند. از همین نوع كتمان، كاری است كه بخاری در الصحیح خود انجام داده است؛ او سخن عبدالرحمن به مروان حکم را نقل نكرد و به جای آن نوشت: «فقال عبدالرحمن شیئا».^۲

حذف حدیث با اشاره به حذف آن

برای این قسم می‌توان از کاری که طبری و ابن کثیر در مورد نامه محمد بن ابی بكر به معاویه انجام دادند، یاد کرد. در این نامه از فضایل و مناقب امام علی علیه السلام سخن به میان آمده و معاویه نیز در پاسخ، به همه آنها اعتراف کرده است؛ در حالی که طبری، با اشاره به سند خبر دو نامه، آن را حذف کرده، چنین توجیه نمود که مردم عامه تحمل شنیدن آن را ندارند!^۳ پس از او، ابن کثیر نیز به نامه محمد بن ابی بكر اشاره كرده، اما تنها به این اندازه بسنده كرد كه بگوید: در آن نامه خشونت به كار رفته است!^۴

تأویل و توجیه معنای حدیث

از دیگر انواع پنهان‌کاری در مکتب خلفا، تأویل معنای روایت است؛كاری كه ذهبی و